ساختارشناسی ظروف مرمری دشت جیرفت و تطبیق با سنگ های مرمری پراکنده در شاخابه های هلیل و شور، در جنوب شرق ایران

جنوب شرق ایران در پیش ازتاریخ از مهم ترین مراکز تولید و صادرات مصنوعات مرمری در جنوب غرب آسیا محسوب می شود. ساختارشناسی مرمرینه های این منطقه برای شناسایی و بازاندیشی صنعت و تجارت در جوامع پیش ازتاریخی حوزه های فرهنگی سند تا بین النهرین ضرورت دارد. از طرفی شناخت دقیق نوع سنگ با واژگان علمی ثبت شده برای معرفی آن ها گامی مهم در بررسی رابطه مصنوعات مرمری با حوزه های زمین ساختی و منشایابی است اما معرفی مصنوعات مرمری در حوزه باستان شناسی مشخص کننده ساختار ماده تولیدی نبوده و با توجه به ویژگی های ظاهری بیان می شوند و در سنگ شناسی مصنوعات ایجاد سردرگمی می کنند که در این مقاله به آن نیز پرداخته می شود. پرسش این مقاله حول محور سنگ شناسی ظروف مرمری دشت جیرفت و رابطه احتمالی آن با حوزه زمین ساخت منطقه است. در همین راستا به منظور ساختارشناسی و بررسی فرآیند تهیه ماده خام تولید ظروف مرمری حوزه هلیل و دشت جیرفت در استان کرمان، پس از بررسی های میدانی و جمع آوری نمونه ها شامل هفت نمونه قطعات ظروف پیش ازتاریخی، به علاوه دو نمونه از معدن مرمریت گلوماران و سازند آهکی قم و دوازده نمونه سنگ های خام پراکنده در امتداد رودخانه های هلیل و شور اطراف تپه کنارصندل، روش های آزمایشگاهی پتروگرافی، XRPD و SEM- EDX مورداستفاده قرار گرفتند. پس از بررسی نتایج پتروگرافی و تشخیص تشابه و همسانی در نمونه قطعات ظروف مرمری، نمونه مطالعاتی حاصل از لایه های فرهنگی کنارصندل جنوبی برای مطالعه تکمیلی با آنالیز دستگاهی XRPD و نیز نمونه توقیفی-با توجه به ویژگی های متفاوت با دیگر نمونه های باستانی این تحقیق- به منظور بررسی با دستگاه آنالیز SEM- EDX انتخاب شدند. نتیجه این پژوهش، دسته بندی صحیحی برای گونه سنگ های مصطلح شده به مرمر در مطالعات باستان شناسی و معرفی ساختار آراگونیتی برای ظروف مرمری جنوب شرق ایران، حاصل از سازندهای رسوبی چشمه هاست. هم چنین با توجه به تطبیق نتایج پژوهش با نقشه زمین شناسی دشت جیرفت و وجود سنگ های هم جنس قابل تعمیم به نمونه های باستانی، بوم آورد بودن فرآیند تهیه ماده خام تولیدی برای مطالعات آینده پیشنهاد می گردد.