اثرات برخی کودهای آلی و شیمیایی بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه دارویی بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.)

در پژوهش حاضر اثرگذاری کودهای آلی و شیمیایی بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی (ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، محتوای نسبی آب برگ، وزن تر و خشک گیاه)، اسانس و ترکیبات موثره اسانس گیاه دارویی بادرشبویه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو سال زراعی 1398 و 1399 بررسی شد. تیمارها شامل تیمار شاهد (عدم کود دهی)، کودهای اسبی، گوسفندی، گاوی، مرغی، ورمی کمپوست و کود کامل شیمیاییNPK (20-20-20) بود. ساختار هوایی نمونه های گیاهی، قبل از زمان گلدهی در زمان اوج رویش (200-210 برگی) به طور جداگانه از هر کدام از تیمارهای مورد بررسی تهیه شدند. بیشترین میزان وزن خشک (9/11-7/14 گرم در گیاه) و اسانس (05/1-1/1 درصد) متعلق به تیمار کود کامل شیمیایی NPK بود، لیکن مشاهده گردید که کودهای مرغی و ورمی کمپوست از لحاظ این صفات در گروه مشابه، قرار گرفتند. تعداد 18 ترکیب موثره در اسانس نمونه های گیاهی تحت تیمارهای مختلف بدست آمد. سه ترکیب ژرانیول، ژرانیال و ژرانیل استات از دسته مونوترپن های اکسیژن دار در تیمارهای مختلف، بیش از 70 درصد اسانس را به خود اختصاص دادند. بالاترین مقادیر ترکیبات غالب اسانس شامل ژرانیول (2/34-2/31 درصد) در تیمار ورمی کمپوست و کود کامل؛ ژرانیال (7/26- 3/27 درصد) در تیمار کود کامل؛ ژرانیل استات (7/28-9/25 درصد) در تیمار ورمی کمپوست؛ بدست آمد. در هر دو سال انجام این پژوهش مشخص گردید که بالاترین ضرایب همبستگی بوجود آمده بین اسانس با مواد موثره لیمونن، لینالول، ژرانیول، ژرانیال، نریل استات، ژرانیل استات وجود داشت. به نظر می رسد کودهای آلی به دلیل افزایش جذب و تحلیل مواد غذایی، مقدار و ترکیبات اسانس را افزایش دادند.