بررسی تاثیر مدیریت چرای دام بر ترکیب و شاخص ‎های مکانی تنوع گونه ای (مطالعه موردی: مراتع شهرستان بروجن، چهارمحال و بختیاری)

مدیریت چرای دام یکی از نمودهای اصلی مدیریت جامع حوزه های آبخیز بوده به طوری که بدون آگاهی از اثرات چرای دام بر تنوع زیستی، مدیریت پایدار حوزه های آبخیز میسر نمی باشد. به همین دلیل آگاهی از تغییرات تنوع و ترکیب گیاهی تحت آشفتگی‏های طبیعی از قبیل چرای دام برای مدیریت بهینه اکوسیستم از اهمیت بالایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر شدت‎های مختلف چرای دام (کم، متوسط و زیاد) بر مولفه‏های مکانی تنوع زیستی (آلفا، بتا و گاما)، اجزای تنوع بتا شامل روگشت و الگوی آشیانه‏ای و ترکیب گیاهی در مراتع بروجن در استان چهارمحال و بختیاری انجام گردید. نمونه‎برداری در قالب طرح تصادفی - سیستماتیک و با استفاده از 60 پلات 2×2 متری در سه منطقه معرف در سه شدت چرای دام (سبک، متوسط و سنگین) انجام گردید. تجزیه و تحلیل داده‎ها با استفاده از بسته آماری "vegan" و "betapart" در نرم‎افزار R انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش شدت چرای دام موجب کاهش معنی‎دار مولفه‎های تنوع آلفا، بتا و گاما می‎شود (01/0P-value <) به طوری که بیشترین مقدار مولفه‏های تنوع آلفا، بتا و گاما، در شدت چرای کم به ترتیب 77/11، 22/7 و 19 و در چرای شدید به ترتیب برابر با 44/3، 55/3 و 7 بود. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد افزایش شدت چرای دام موجب افزایش معنی‏دار روگشت گونه‏ای خواهد شد که نشان دهنده حذف و جایگزینی گونه‏های گیاهی است در حالی که افزایش چرای دام تاثیر معنی‏داری بر مولفه الگوی آشیانه‏ای تنوع بتا نداشت. نتایج آزمون NMDS نشان داد که چرای دام در شدت‏های مختلف باعث ایجاد اختلاف معنی‎داری در ترکیب جوامع مورد بررسی شده است. نتایج این تحقیق نشان دادند به کارگیری شدت چرای سبک می تواند به عنوان ابزار مدیریتی مناسبی در راستای حفظ و بهبود تنوع زیستی مورد استفاده قرار گیرد.