دیوان خاور قاجار و ویژگیهای سبک او

دیوان خاور قاجار یکی از آثار گرانسنگ قرن سیزدهم است. نسخه های منحصربفرد دیوان این شاعر در کتابخانه مجلس شورای ملی، کاخ موزه گلستان، آستان قدس و کتابخانه ملی ملک موجود است. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل سبکی و محتوایی دیوان این شاعر از سه منظر فکری، زبانی و ادبی است.

این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است.

خاور قاجار یکی از شاعران دوره بازگشت است. در سرودن اشعار از حافظ پیروی کرده است. وی در دیوانی که از خود بر جای گذاشته است، علاوه بر قصاید، غزلیات و رباعیات، به مرثیه و نوحه سرایی اهل بیت مخصوصا امام حسین پرداخته است. این منظومه دارای ابیاتی سست و سرشار از ایرادهای لفظی و معنوی است.

از جمله ویژگیهای شعری این شاعر، استفاده فراوان از صنایع بدیعی در حوزه بدیع لفظی و معنوی است که از این میان تکرار در حوزه بدیع لفظی و ایهام در حوزه بدیع معنوی، و مجاز در حوزه بیان، پربسامدترین آرایه های ادبی هستند. از دیگر ویژگیهای این نسخه خطی بکارگیری ردیفهای فعلی است به گونه ای که بخش زیادی از اشعار دیوان، مردف هستند. تنوع قالبهای شعری در اشعار این شاعر باعث تنوع مفاهیم شده است؛ لذا مفاهیمی چون اندیشه های دینی و اخلاقی، عشق، توصیف حالات معشوق، وصف معشوق، عرفان، مدح و ستایش پیامبر، امامان شیعه و فتحعلی شاه قاجار در اشعار او دیده میشود.