مطالعه ساختار خوشنویسی نسخ ایرانی در شیوه میرزا احمد نیریزی و وصال شیرازی

میرزا احمد نیریزی و وصال شیرازی از خوشنویسان بنام نسخ در دوره های صفوی و قاجار هستند که نسخ ایرانی را تکامل بخشیدند. هدف، مطالعه شاخصه‎ها در شیوه کتابت رسم الخط نسخ میرزا احمد نیریزی و وصال شیرازی است که برای تحلیل بهتر در مقایسه با رسم الخط نسخ عربی (عثمانی) صورت گرفته است. بنابراین ساختار خوشنویسی ایرانی در شیوه میرزا احمد نیریزی چیست و نقاط افتراق و اشتراک شیوه و تغییرات سبکی بین میرزا احمد نیریزی و وصال شیرازی به عنوان دو خوشنویس بزرگ قلم نسخ از منظر اصول خوشنویسی کدام است؟ روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و جمع‎آوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‎ای است. نمونه انتخاب شده‎ برای مقایسه، صفحه اول قرآن 129 و 3337 آستان قدس رضوی، با عنوان سوره فاتحه الکتاب میرزا احمد نیریزی و وصال شیرازی است. یافته ها نشان می دهد نحوه ساختار و نوشتار حروف، کلمات، کرسی و نسبت در رسم الخط میرزا احمد نیریزی منطبق با اصول بصری خوشنویسی بوده و بیانگر نظمی پنهان در ذهن هنرمند است. این نظم در فضایی متناسب با حروف و کلمات قرار گرفته و توانسته در نوشتار، هماهنگی منطقی برقرار سازد. در خط وصال شیرازی قلم نسخ، از شان و منزلتی هم تراز برخوردار است؛ اگرچه تناسب در آثار میراز احمد از هماهنگی قابل تامل تری بهره برده است.