ارزیابی کیفیت آب های سطحی با رویکرد مدل سازی خطی تغییرات محیطی در بلندمدت (نمونه مطالعاتی حوزه آبخیز سد امیرکبیر-کرج)

اهمیت ویژه رودخانه و سد کرج در برقراری امنیت پایدار تامین آب شهر تهران و حفظ پایداری اکولوژیک محیط زیست آبی و فعالیت های انسانی وابسته به آب نقش برجسته و حیاتی را ایفاء می نماید. هدف مطالعه اخیر شناسایی منابع آلاینده ها کیفیت منابع آب سطحی برای 8 پارامتر کیفیت آب (غلظت سولفات، کلر، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، مجموع کل املاح، قابلیت هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم) در 10 زیرحوضه رودخانه کرج- سد امیرکبیر بود. در این مطالعه اثر تغییرات پارامترهای هیدرولوژی بر منابع آلاینده و همچنین منشایابی مکانی این آلاینده ها و تناسب اقدامات آبخیزداری در طول دوره 40 ساله از 1347 تا 1398 با استفاده از تحلیل های همبستگی کانویک و آنالیز مولفه های اصلی پرداخته شد. نتایج نشان داد کاربرد تحلیل عاملی در ارزیابی پارامترهای کیفیت آب سطحی از موارد مهم جهت منشایابی و حذف نویزهای اطلاعاتی می باشد متغیرهای کانونی 1و 2 با ضریب همبستگی 98/0 و 81/0 دارای توانایی بالقوه بخصوص برای تغییرات متغییرهای محیطی همچون بارندگی (H) و حجم رسوبات سالیانه (W) سبب اثر مستقیم بر سه عنصر کیفیت آب به ترتیب کلسیم، مجموع کل املاح و نسبت کل هیدروژن دارند و رابطه مستقیم برقرار می نمایند. یافته ها نشان داد که سهم بار آلودگی ورودی از شاخه های فرعی رودخانه کرج ناشی از کاربری های واقع در آن ها در آلودگی مخزن سد بیش از شاخه اصلی رودخانه و کاربری های حاشیه آن است. بویژه زیرحوضه های ولایت رود، شهرستانک و سیرا در مجموع بیش از یک سوم از سهم بار آلودگی ورودی به مخزن را دارند.