مقایسه ی میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن خاک در دشت گربایگان فسا در دو وضعیت پخش سیلاب و بدون پخش سیلاب

تغییر کاربری اراضی عامل اصلی ایجاد تغییرات در ذخیره ی کربن آلی و نیتروژن خاک و چرخه ی جهانی کربن است. بررسی تغییرات ایجاد شده در میزان ذخیره ی کربن آلی و نیتروژن خاک، پس از جنگل کاری و مرتع کاری همراه با سامانه ی پخش سیلاب در اراضی شنی دشت گربایگان فسا واقع در جنوب شرقی استان فارس، هدف این پژوهش بود.

از کاربری های جنگل دست کاشت آکاسیا، اوکالیپتوس، آتریپلکس و مرتع در دو وضعیت با پخش سیلاب و بدون پخش سیلاب، در مجموع 45 نمونه ی مرکب خاک از عمق 30-0 سانتی متری برداشت شد و درصد کربن آلی و نیتروژن کل خاک در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. سپس، میزان ذخیره ی کربن و نیتروژن محاسبه شد و ارزش اقتصادی آن ها با روش مالیات بر کربن تعیین گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SAS به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی، تجزیه و تحلیل شده و میانگین ها با آزمون دانکن در سطح 5 درصد مقایسه شدند.

نتایج نشان داد اثر پخش سیلاب بر درصد کربن آلی و میزان ذخیره ی کربن آلی در خاک در سطح یک درصد معنی دار شده، بر درصد نیتروژن کل معنی دار نگردیده ولی اثر آن بر میزان ذخیره ی نیتروژن در سطح پنج درصد معنی دار شده است. تاثیر کاربری (نوع پوشش گیاهی) بر همه این شاخص ها در سطح یک درصد معنی دار گردیده است. اثر متقابل پخش سیلاب و کاربری بر درصد کربن آلی و میزان ذخیره ی نیتروژن خاک در سطح یک درصد معنی دار شده ولی تاثیر آن بر میزان ذخیره ی کربن و درصد نیتروژن کل معنی دار نشده است. میزان ذخیره ی کربن آلی در خاک کاربری های آکاسیا، اوکالیپتوس، آتریپلکس و مرتع، به ترتیب از 10/23، 22/49، 12/03 و 6/21 مگاگرم در هکتار در شرایط بدون پخش سیلاب، به ترتیب به 23/14، 40/23، 24/12 و 13/96 مگاگرم در هکتار در شرایط پخش سیلاب افزایش یافت. پخش سیلاب بر این عرصه ها، ارزش اقتصادی ذخیره ی کربن و نیتروژن را به ترتیب به میزان 53/59، 48/00، 75/46 و 43/52 درصد افزایش داد.

به طور میانگین، پخش سیلاب باعث افزایش 54/31 درصدی ارزش اقتصادی مجموع ذخیره ی کربن و نیتروژن در خاک گردید.