رابطه متقابل امام و امت در نگاه اهل سنت: بررسی دیدگاه قاضی ابوبکر باقلانی

از مباحث محوری در باب مسئله امامت رابطه امام و امت است. قاضی باقلانی، به تبع بسیاری از متکلمان اهل سنت، معتقد است «امام» نوعی مقام حکومتی ظاهری است که علاوه بر بررسی مسایل اجتماعی و سیاسی مانند اقامه حدود، جمع‌آوری وجوهات شرعی و مراقبت از کیان کشور، حفظ و اجرای دین را بر عهده دارد. در مقابل، امت نیز وظایفی دارد، همچون وفاداری و پایداری در بیعت و تعهدی که با امام و حاکم خویش بسته است. از دیدگاه قاضی باقلانی، مقام امامت از فروع دین و مقامی فرعی و اجتماعی است که دست جامعه اسلامی در گزینش و انعقاد آن باز است و فلسفه انتخاب آن به منظور اجرای احکام الاهی است. زیرا اجرای احکام و جهاد در راه خدا، بدون امام امکان‌پذیر نیست. در این دیدگاه، هرچند عصمت از شرایط امام نیست، اما اطاعت از همین امام واجب است که این نوع نگاه به مبانی انتخابی و روش‌های انتخاب نزد اهل سنت برمی‌گردد. مقاله حاضر، با روشی تحلیلی پس از بیان ضرورت وجود امامت در دین مبین اسلام، به طور خاص دیدگاه قاضی باقلانی را در این حوزه تشریح و تبیین کرده است.