تاثیر سیستم‏ های کودی شیمیایی، آلی، زیستی و تلفیقی بر حاصلخیزی خاک و وضعیت تغذیه‏ ای کلزا (.Brassica napus L) نشائی

افزایش مصرف بی‏رویه کودهای شیمیایی علاوه بر اثر منفی بر محیط‏زیست و سلامت بشر، با کاهش بازده زمین‏های کشاورزی و کیفیت محصولات زراعی همراه بوده است. بنابراین، استفاده ترکیبی از کودهای آلی همراه با کودهای شیمیایی به‏طور گسترده‏ای به‏عنوان روش مدیریت تلفیقی تغذیه گیاهان مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر کاربرد جداگانه و تلفیقی کودهای آلی مختلف، کود زیستی و شیمیایی بر غلظت عناصر غذایی در دانه و برگ کلزا (Brassica napus L.) نشایی و حاصلخیزی خاک تحت کشت آن انجام شد.

آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با یازده تیمار و سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در ایستگاه عراقی محله شهر گرگان (گرگان، ایران) انجام شد. تیمارها شامل: 1) شاهد (بدون کودT1)، 2) کود شیمیاییNPK (T2)، 3) کود شیمیاییNPK+سولفات آهن و روی (T3)، 4) کود پلت مرغی (T4)، 5) کود کمپوست (T5) ، 6) کود زیستی+سولفات آهن و روی (T6)، 7) کود شیمیایی NPK+اسید هیومیک (T7)، 8) کود مرغی 50% + کمپوست 50% + کود شیمیاییNPK 50% + سولفات آهن و روی(T8)، 9) کود مرغی 25%+ کمپوست 25% +کود شیمیایی NPK 100%+ سولفات آهن و روی(T9)، 10) کود مرغی50%+ کمپوست 50%+کود شیمیایی NPK 50%+سولفات آهن و روی+ کود زیستی(T10) و 11) کشت مستقیم بذری +کود شیمیاییNPK (T11) بودند. در پایان دوره کشت، عناصر پرمصرف (نیتروژن، پتاسیم، فسفر) و کم‏مصرف (آهن و روی) در گیاه و خاک اندازه گیری شد.

نتایج نشان داد کاربرد کود زیستی + سولفات آهن و روی (T6) سبب افزایش فرآهمی نیتروژن و فسفر خاک، و کاهش pH و EC و کاربرد تلفیقی کودهای آلی و زیستی با کود شیمیایی (T8، T9 و T10) باعث افزایش فراهمی پتاسیم، آهن و روی قابل جذب خاک شدند. همچنین مصرف کود زیستی +سولفات آهن و روی (T6) سبب افزایش معنی‏دار (05/0>p) نیتروژن، فسفر، پتاسیم و روی برگ و نیز محتوای عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه نسبت به سایر تیمارها و شاهد با کمترین مقدار این عناصر گردید. غلظت آهن در برگ و دانه کلزا با مصرف تلفیقی کودهای آلی و زیستی به همراه کود شیمیایی (T8، T9 و T10) افزایش قابل توجهی (05/0>p) نسبت به تیمار شاهد داشت.

تیمارهای T6، T8، T9 و T10 موثرترین تیمارها در افزایش فرآهمی عناصر غذایی و نیازهای تغذیه‏ای گیاه کلزا بودند. بنابراین، کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی با کودهای آلی و زیستی احتمالا به‏دلیل بهبود شرایط فیزیکی، تنوع زیستی و فراهمی عناصر غذایی قابل جذب گیاه، باعث پایداری حاصلخیزی خاک، سلامت محیط زیست و تامین نیازهای تغذیه‏ای کلزا شد.