بررسی الگوی مکانی و زمانی جذب آب توسط ریشه گیاه ذرت و کلزا تحت تنش کم آبی

این پژوهش با هدف بررسی الگوی مکانی و زمانی جذب آب در شرایط رطوبتی بهینه و تنش کم آبی صورت گرفت. به این منظور، دو گیاه ذرت و کلزا با دو الگوی توسعه ریشه متفاوت در گلدان هایی با ابعاد 48 در 62 سانتی متر و در چهار تکرار کشت گردید. فضای داخلی هر گلدان به 18 ناحیه تقریبا مساوی تقسیم گردید و سپس با خاکی با بافت لوم شنی  که با استفاده از یک لایه 5/2  سانتی متری از شن درشت از یکدیگر جدا شده بوده اند پر گردید. این لایه شن درشت به منظور قطع هیدرولیکی ناحیه های مختلف استفاده گردید. سپس با استفاده از تانسیومترهای دست ساز، مکش ماتریک ثابت و برابر در همه بخش های خاک اعمال و نیز مقدار جذب آب از هر کدام از این بخش های خاک در طی زمان اندازه گیری شد. با توجه به تثبیت مکش ماتریک و در نتیجه رطوبت خاک و عدم زهکشی و تبخیر مقدار جذب آب معادل تعرق در نظر گرفته شد. در انتها دو گلدان از هر کشت با افزایش مکش ماتریک توده خاک تحت تنش کم آبی قرار گرفت. پس از  استقرار کامل گیاهان، تعرق به صورت روزانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در هر دو گیاه بیشترین میزان جذب آب در شرایط بهینه رطوبتی از لایه اول (0-10 سانتی متر)  و دوم (5/12-5-22 سانتی متر) صورت گرفت، اما با اعمال تنش خشکی، سهم لایه های تحتانی در تامین آب مورد نیاز تعرق نسبت به لایه سطحی بیشتر شد. تغییر الگوی جذب آب به وضعیت هیدرولیکی  خاک و مقاومتهای عرضی و طولی ریشه و خاک نسبت داده شد. در پی خشکی خاک با افزایش دو مقدار مقاومت هیدرولیکی خاک (افزایش 3000 حدود برابری مقاومت هیدرولیکی خاک) و مقاومت هیدرولیکی عرضی ریشه که به صورت سری قرار گرفته اند، افت پتانسیل هیدرولیکی آب درون آوندهای چوبی از طوقه تا نواحی نوک ریشه کاهش یافته و امکان برقراری شیب پتانسیل در عرض نواحی انتهایی  ریشه فراهم شده و جذب آب در این بخش ها افزایش می یابد.