روش شناسی پژوهش مرور مفهومی در نظام سلامت

مرور مفهومی یک روش خلاقانه پژوهشی برای تولید دانش جدید در زمینه یک مفهوم مبهم و پیچیده است که به تبیین و شفاف سازی مفهوم، اجزای آن و ارتباطش با مفاهیم مرتبط کمک می کند. مطالعه حاضر با هدف تبیین روش پژوهش انجام مطالعه مرور مفهومی در نظام سلامت انجام شد.

این مطالعه با روش مرور حیطه ای در بازه زمانی مهر 1400 تا آذر 1400 در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. مقالات مرتبط با روش پژوهش مرور مفهومی در بازه زمانی 1950 تا 2021 میلادی در پایگاه های اطلاعاتیPubMed ، Scopus، Embase، Science Direct و موتورهای جست وجوگر  Googleو Google Scholar جست وجو و جمع آوری شدند. در نهایت، تعداد 83 مقاله برای بررسی نهایی انتخاب و با روش تحلیل روایتی تحلیل شدند.

مطالعه مرور مفهومی یک روش پژوهش نظام مند، علمی و عینی است که با تحلیل، ترکیب و تفسیر یافته های مطالعات اولیه و ثانویه به شناسایی و تبیین ابعاد، اجزا، ویژگی ها و کاربردهای یک مفهوم خاص و تعریف آن کمک می کند. یک پروتکل اجرایی برای مرور مفهومی معرفی شد که شامل هشت گام انتخاب مفهوم، تعریف معیارهای ورود و خروج، انتخاب پایگاه های اطلاعاتی و استراتژی جست وجو، انتخاب و گزارش مطالعات با استفاده از فلوچارت، ارزشیابی اعتبار مطالعات انتخاب شده، استخراج اطلاعات مربوط به تعریف، اجزا، پیش نیازها، پیامدها و معیارهای ارزشیابی مفهوم از مطالعات انتخاب شده، ترکیب داده های مطالعات و توسعه مدل مفهومی و نتیجه گیری از یافته های سنتز شده است. همچنین ساختار نگارش و ارزشیابی مطالعات مرور مفهومی بیان شدند.

مرور مفهومی با شناسایی عناصر و اجزای یک مفهوم پیچیده و پیش نیازها و پیامدهای آن و برقراری ارتباط منطقی بین آن ها به توسعه تیوری های موجود کمک بسیار زیادی می کند.