تاثیر وزن بنه مادری بر عملکرد، رشد زایشی، میزان آپوکاروتنوئیدها و تولید بنه های دختری در هواکشت زعفران

با توجه به جدید بودن موضوع کشت ایروپونیک زعفران، بسیاری از جنبه های مربوط به آن تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. این تحقیق به منظور تعیین وزن مناسب بنه ها در کشت ایروپونیک در قالب طرح پایه کاملا تصادفی (CRD) با 3 تکرار و 5 تیمار شامل بنه های مادری در گروه های وزنی کمتر از 4، 4.1- 8، 8.1- 12، 12.1-16 و بیشتر از 16 گرم در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، در سال زراعی 99-98 انجام گرفت و تعداد و وزن جوانه ها، صفات مرتبط با رشد زایشی، صفات مربوط به رشد بنه های دختری و همچنین صفات کیفی شامل میزان آپوکاروتنوییدهای زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش وزن بنه ها از کمتر از 4 گرم به بیش از 16 گرم، تعداد کل جوانه ها در هر بنه از 2.96 به 11.33 و وزن آن ها از 130 به 1770 میلی گرم افزایش یافت. بعلاوه صفات مرتبط با عملکرد اقتصادی زعفران شامل وزن خشک کلاله، وزن خشک گل پوش+پرچم، وزن خشک گل و تعداد گل نیز با افزایش وزن بنه مادری افزایش یافتند. کمترین میزان تولید کلاله به ازای هر بنه مادری با 0.12 میلی گرم به تیمار بنه های با وزن کمتر از 4 گرم تعلق داشت و دو تیمار بنه مادری با وزن 12.1- 16 و بیش از 16 گرم هر دو با تولید 38/3 میلی گرم بیشترین میزان کلاله را تولید نمودند. با افزایش وزن بنه از کمتر از 4 گرم به 1/12- 16 گرم، تعداد گل در هر بنه زعفران از 0.026 به 0.555 افزایش یافت. بااین وجود افزایش وزن بنه به بیش از 16 گرم منجر به افزایش صفات مرتبط با عملکرد زعفران نشد؛ نشاء کاری بنه ها در محیط مزرعه (پس از پایان گلدهی در محیط کنترل شده) نشان داد که با افزایش وزن بنه مادری از 12.1- 16 به بیش از 16 گرم، تعداد بنه های دختری تولیدشده با افزایش حدود دو برابری از 4.11 به 8.50 عدد در هر بنه مادری افزایش یافت. بااین وجود نتایج مربوط به صفت متوسط وزن بنه دختری نشان داد که با افزایش وزن بنه ها از 12.1-16 به بیش از 16 گرم، متوسط وزن هر بنه دختری حدود 37 درصد کاهش می یابد. بعلاوه میزان آپوکاروتنوییدهای زعفران در دو نمونه بدست آمده از کشت ایروپونیک و کشت خاکی تفاوتی وجود نداشت. درمجموع با توجه به اینکه در کشت ایروپونیک زعفران تولید عملکرد اقتصادی بالاتر و دستیابی به تعداد مناسبی بنه های دختری که وزن قابل قبولی نیز دارند باید به طور هم زمان موردتوجه قرار گیرند، استفاده از بنه های مادری با وزن 12.1- 16 گرم بدلیل حصول بالاترین رشد زایشی و بیشترین رشد بنه های دختری حاصل از نشاکاری در شرایط کنترل شده کشت ایروپونیک توصیه می شود.