بررسی امکان پیش آگاهی بیماری بادزدگی فوزاریومی سنبله گندم بر اساس عامل های آب و هوایی و زراعی

بیماری بادزدگی فوزاریومی سنبله یکی از مهم ترین بیماری های گندم و یکی از بیماری های بسیار پراهمیت برای پیش آگاهی محسوب می شود. تحقیق حاضر به منظور تعیین ارتباط آماری میان وقوع بیماری و متغیرهای آب و هوایی و زراعی به مدت سه سال (سال های زراعی 95-94، 96-95 و 97-96) در استان های گلستان، مازندران و اردبیل انجام شد. بدین منظور، در مزارع گندم موجود در اطراف ایستگاه های هواشناسی، مشخصات زراعی و شدت بیماری یادداشت برداری شد. تعداد نه داده آب و هوایی روزانه به 30 متغیر دوره ای تبدیل شد. تلفیق تاریخ های شروع مرحله گلدهی و طول این دوره در سال ها و مناطق مختلف نیز به صورت 11 متغیر تقویم زمانی و آب و هوایی محاسبه شد و در تحلیل های آماری مورد استفاده قرار گرفت. نتایج آزمون همبستگی متغیرهای یادشده با بیماری نشان داد که بهترین پنجره زمانی برای پیش آگاهی بیماری، B020 (20 روز قبل از گلدهی) بود و متغیرهای میانگین دمای بیشینه، تعداد روزهای بارانی، تعداد روزهای خشک، میانگین نسبت ویژه دمایی مرطوب و تعداد روزهای بارانی با رطوبت نسبی بالاتر از 80 درصد، بالاترین همبستگی را با بیماری داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون لجستیک و تابع تشخیص برای متغیرهای منتخب به صورت مستقل، دوتایی و سه‎ تایی نشان داد که بهترین متغیر پیشگو به صورت مستقل، میانگین دمای بیشینه بود. بهترین ترکیب دوتایی از متغیرهای پیشگو نیز با استفاده از متغیرهای میانگین دمای بیشینه و تعداد روزهای بارانی با رطوبت نسبی بالاتر از 80 درصد به دست آمد و افزودن متغیر میانگین نسبت ویژه دمایی مرطوب به این دو متغیر، افزایش معنی داری در کارایی پیش بینی مدل ایجاد نکرد. بنابراین دو متغیر میانگین دمای بیشینه و تعداد روزهای بارانی با رطوبت نسبی بالاتر از 80 درصد در پنجره 20 روزه قبل از گلدهی، به عنوان بهترین مدل برای پیش بینی بیماری بادزدگی فوزاریومی سنبله گندم معرفی شدند.