راستی آزمایی رویدادهای سفر ابوسعیدابوالخیر به خرقان بر مبنای گزارش اسرارالتوحید

یکی از حکایت های مفصل اسرارالتوحید، شرح سفر ابوسعیدابوالخیر به خرقان است. مولف در ارایه این گزارش، از راویت خواجه حسن مودب استفاده کرده است. مطابقت آن چه درباره این سفر در اسرارالتوحید آمده، با حکایت هایی که در همین زمینه در منتخب نورالعلوم و در رساله ذکر قطب السالکین بیان شده، مغایرت هایی را نشان می دهد. این اختلاف ها، ضمن آن که مسایلی چندگانه را شامل می شود، در یک مورد خاص نیز ابهامی را در قسمتی از گزارش اسرارالتوحید پدید آورده است. همین امر، ضرورت راستی آزمایی رویدادهای سفر مذکور، به منظور آشکار شدن صورت اصیل وقایع، و به دنبال آن، رفع ابهام از گزارش اسرارالتوحید را آشکار می سازد. نتایج حاصل از این پژوهش موید آن است که راوی سفر، در دو مورد خاص، و به منظور پی گیری هدفی ثانویه، به دیگرگون ساختن واقعه ای که در خرقان برای ابوسعید روی نمود، پرداخته است. یکی از این تحریف ها، به ذکر نیت اصلی ابوسعید برای سفر به خرقان مربوط است؛ دیگری نیز به مجلس گفتن یا سکوت ابوسعید در محضر شیخ ابوالحسن ارتباط دارد.