طراحی مدل ارزیابی و رتبه بندی سردخانه ها و واحدهای فراوری خرما بر اساس اصول طیب و الگوی AHP

از منظر اسلام استانداردهای کیفی مواد غذایی بر اساس مفهوم حلال و طیب بیان شده است. یک ماده غذایی زمانی طیب است که از جمیع جهات مادی و معنوی، پاک و خالص و عاری از آلودگی باشد. با توجه به قدمت و پیشینه طولانی درخت خرما در ایران، هدف این پژوهش تدوین مدل ارزیابی کیفیت و رتبه‌بندی خرما بر اساس شاخص‌های طیب بود.

بدین منظور ابتدا مراحل سردخانه‌گذاری و بسته‌بندی خرما مورد بررسی قرار گرفت. در بخش بعدی به قوانین، استانداردها و چالش‌های ملی و بین‌المللی موجود در تولید خرما و واحدهای مربوطه بر اساس روش AHP پرداخته شد. شاخص‌های طیب شامل حلیت، جذابیت، سلامت، اصالت و برکت می‌باشند که برای هر یک از آنها مولفه‌هایی تعریف شد و به آن‌ها وزن داده شد. در مرحله بعد برای کلیه مراحل فرآیندها در واحدهای سردخانه،فرآوری و بسته‌بندی بر اساس مطالعات انجام شده بازبینه‌هایی تهیه و ویژگی‌ها و الزامات اصلی مورد نیاز تعریف شد.

با اطلاعات به‌دست آمده الگوهای ارزیابی کیفیت و رتبه‌‌بندی با معیارهای مشخص طراحی شدند. به‌منظور رتبه‌‌بندی واحدها ابتدا با استفاده از جداول ارزیابی و امتیازدهی به هر یک از معیارهای مورد بررسی امتیاز مربوطه داده شد. سپس امتیاز کسب شده هر معیار در ضریب مولفه مربوط به آن معیار ضرب شده و مجموع امتیاز معیارها در هر واحد به‌دست آمد.

 بر اساس نتایج به‌دست آمده، بدین ترتیب رتبه واحد‌‌های مورد ارزیابی (طیب درجه یک، طیب درجه دو، طیب درجه سه و یا هیچکدام) مشخص شد.