تحلیل و ارزیابی دیدگاه حسن بن زین الدین عاملی در مواجهه با آسیب گسست اسناد در منتقی الجمان و معالم الدین

حسن بن زین الدین عاملی از عالمان برجسته شیعه در قرن دهم و یازدهم هجری در منطقه جبل عامل است که با رویکرد سندمحور نسبت به احادیث، به پالایش روایات مهم ترین منابع روایی شیعه روی آورد و با ارایه آراء رجالی، فقه الحدیثی و نقدالحدیثی خود در کتب گوناگون، نسبت به عالمان پیشین، گامی فراتر در ارتقاء دانش حدیثی شیعه برداشت. از این رو، جایگاه علمی و رویکرد نقادانه شیخ حسن نسبت به روایات، شناخت اندیشه های نقدالحدیثی او را حایز اهمیت می نماید. پژوهش حاضر، به منظور شناخت نحوه تعامل صاحب معالم با آسیب های ناظر به گسست اسناد روایات، در محدوده دو کتاب منتقی الجمان و معالم الدین با روش مطالعه کتابخانه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی گردآمده است. در پی بررسی آراء عالمان متقدم همچون علامه حلی، شهیدثانی و مقدس اردبیلی، توجه اندک ایشان نسبت به این نوع آسیب های سندی مشاهده می شود و در مقابل، روشمندی و توجه بیشتر و دقیق تر شیخ حسن برای تشخیص و اصلاح این آسیب ها از رهگذر مراجعه به کتب رجالی و فهرست ها، شناخت طبقات راویان، بهره گیری از اسناد مشابه و مشهور و نقل متناظر روایات در سایر کتب روایی نمایانست. هرچند، پژوهش های صاحب معالم نیز گاه در پی عدم جامع نگری و تتبع ناقص، به ارایه تحلیلی نادرست و قضاوت زودهنگام انجامیده است.