زمینه های ایجاد، عملکرد و دگرگونی های منصب سرداری خراسان در دوره متاخر صفوی
اگرچه صفویه ساختار اداری حکومتهای پیشین را اخذ کردند؛ لیکن با توجه به دگرگونیها و تحولات کوچک و بزرگی که خود در پی آن بودند، در این ساختار نیز دگرگونیها و تحولاتی پدید آوردند؛ ازجمله این تغییرات، ایجاد منصبی نوین در امور نظامی ایالت خراسان و سرزمینهای پیرامون آن به نام منصب «سرداری خراسان» بود. این منصب در دوره شاه صفی به دیگر مناصب نظامی افزوده شد و تا پایان حکومت صفوی، بخش بزرگی از امور نظامی جغرافیای وسیعی از طریق آن سامان یافت. این جغرافیا شامل نواحی مختلف خراسان (هرات، مرو و مشهد) و همچنین کم وبیش سرزمینهای پیرامون آن مانند استرآباد، قندهار و سیستان بود. در جستار حاضر نگارندگان کوشیدهاند به این پرسش پاسخ دهند که زمینه های ایجاد منصب سرداری خراسان و همچنین عملکرد و دگرگونیها و تحولات آن چه بوده است؟ جستار به روش توصیفی تحلیلی و از طریق گردآوری داده های موجود در منابع صورت گرفته است. یافته ها بیانگر آن است که سرداری خراسان، نتیجه احساس ضرورت به نشان دادن واکنشی یکپارچه و هماهنگ در آغاز در برابر یورشها و حملات ازبکان و سپس اقوام دیگری چون گورکانیان، بلوچها و افغانها و همچنین در راستای سیاست نفوذ هرچه بیشتر حکومت مرکزی در امور ایالات بوده است. این امر با گماشتن یکی از بزرگانی که عموما وابسته به دربار بوده اند به سرداری و اعزام به خراسان صورت پذیرفته است و بسته به عواملی مانند میزان قدرت و اقتدار شاهان و اهتمام به امور خراسان در دورههایی مانند دوره شاه سلیمان و مقطعی از پادشاهی شاه سلطان حسین به شدت تضعیف شده است. همچنین این منصب در تاریخچه خود دچار دگرگونیهایی ازجمله جمع بین سرداری و ایالت شده و تا واپسین سالهای حکومت صفوی (سقوط اصفهان) و حتی پس از آن ادامه یافته است.
سرداری خراسان ، خراسان ، ساختار اداری ، امور نظامی ، صفویه
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.