ارزیابی تحمل به تنش خشکی آخر فصل در ژنوتیپ های آفتابگردان (Hellianthus annuus L.)

تنش خشکی یکی از مهم ترین چالش هایی است که گیاه با آن روبرو می گردد. به منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی در آفتابگردان، تعداد 12 ژنوتیپ در سال زراعی 1395 تحت شرایط نرمال و تنش خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط نرمال و تنش خشکی ژنوتیپ های Progress (به ترتیب 26/5572 کیلوگرم در هکتار و 70/4999 کیلوگرم در هکتار) و Sor (به ترتیب 13/5445 کیلوگرم در هکتار و 81/4753 کیلوگرم در هکتار) دارای بیش ترین پتانسیل عملکرد دانه بودند. 11 شاخص تحمل و حساسیت به تنش بر اساس میزان عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش خشکی محاسبه گردیدند. شاخص های MP، GMP، STI، Harm، YI و DI به دلیل همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط نرمال و تنش، جهت تعیین ژنوتیپ های متحمل و حساس به تنش خشکی مورداستفاده قرار گرفتند. دو مولفه اول حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی شاخص های تحت مطالعه و عملکرد دانه در هر دو شرایط مجموعا بیش از 99 درصد تغییرات را توجیه کردند. ضرایب حاصل از تجزیه به مولفه اصلی شاخص ها، مولفه اول را تحت عنوان مولفه پتانسیل عملکرد دانه و تحمل به تنش خشکی و مولفه دوم را به عنوان مولفه حساسیت به تنش خشکی نام گذاری کردند. تجزیه خوشه ای بر اساس مقادیر مولفه های اول و دوم حاصل از شاخص های تحمل به تنش خشکی، ژنوتیپ ها را در پنج گروه مستقل طبقه بندی نمود. ژنوتیپ های استفاده شده در مطالعه حاضر نسبت به تنش خشکی تنوع ژنتیکی بالایی را نشان دادند. درنهایت ژنوتیپ های Progress و Sor متحمل ترین و ژنوتیپ Lakomka حساس ترین ژنوتیپ به تنش خشکی آخر فصل انتخاب شد.