آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی

شعر و نظم فارسی یکی از حوزه های مهم زبانی در تاریخ اندیشه ایرانی است که گفتار و آموزه های سیاسی در آن بازتاب یافته اند. یکی از چهره های پراهمیت در تاریخ ادب فارسی که در به نظم آوردن آموزه های سیاسی کوشیده، سعدی است. گفتار سیاسی سعدی در پرتو آموزه های اسلامی شکلی ویژه از آیین شهریاری را به نمایش می گذارد؛ بر این اساس آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی موضوع حایز اهمیتی خواهد بود. در نوشتار حاضر برای درک و کشف نیت شاعر از روش خوانش قصدگرای اسکینر استفاده خواهد شد. در روش خوانش قصدگرا با توجه هم زمان به زمینه های فکری و سیاسی- اجتماعی و متون شیخ اجل سعدی شیرازی، اندیشه او درباره آیین شهریاری به گونه ای دقیق تفسیر می گردد؛ بنابراین سوال اصلی مقاله حاضر این است که با توجه به زمینه های فکری و عملی زمانه سعدی آیین شهریاری در گفتار سیاسی وی را چگونه می توان تفسیر کرد. در پاسخ می توان ادعا کرد آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی با واژگان سیاسی و اخلاقی برگرفته از متون اصیل ایرانی- اسلامی و تجسم فرهنگ سیاسی و طنین ذهن و زبان فارسی زمانه خویش با لحنی فارغ از مدیحه و گزافه گویی های آن عصر به شکل نوعی اعتراض و طغیان علیه نمودهای رایج زمانه اش و نقد اخلاق منحط شهریاران آن روزگار، بیان شده است.