بررسی نقش بهبود کارایی در افزایش تولید کلزا در ایران

بر اساس اطلاعات منتشر شده وزارت جهاد کشاورزی در طول سال های زراعی 94-1393 و 97-1396 میانگین عملکرد کلزای آبی از 1956 به 2616 کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. همزمان با این افزایش میانگین مصرف کودهای شیمیایی به ویژه کودهای ازته و پتاسه افزایش داشته و از میزان مصرف بذر و ریزمغذی ها کاسته شده است. در همین مدت سطح زیر کشت کلزای آبی کشور از 34120 به 155622 هکتار افزایش یافته و تولید از 52065 به 276593 تن رسیده است. با ترکیب اطلاعات مربوط به تغییرات سطح زیر کشت، مصرف نهاده ها و تولید کل می توان به این نتیجه اولیه رسید که توسعه کشت کلزا در کشور در فاصله دو مقطع زمانی مورد مطالعه، بیشتر بر اساس افزایش سطح زیر کشت بوده و عامل ارتقای کارایی نقش چندانی نداشته است. نتایج مطالعه نیز نشان داد که متوسط کارایی در دوره مورد مطالعه تغییری نکرده و در میزان 0/89 ثابت مانده است. بر اساس یافته های پژوهش در استان های مرکزی، فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، سمنان، تهران، گلستان، قزوین، قم و خراسان رضوی امکان افزایش تولید از طریق بهبود کارایی در سطح دانش و فناوری در دسترس مقدور می باشد. بیشترین شکاف عملکردی نیز با 1287، 1100 و 958 کیلوگرم در هکتار به ترتیب به استان های سیستان و بلوچستان، مرکزی و سمنان تعلق دارد. انتظار می رود با حذف شکاف کارایی در مجموع 53473 تن کلزا بر تولید کل کشور افزوده گردد که این مقدار حدود 34 درصد تولید کلزای آبی کشور در سال زراعی 94-1396 می باشد. محاسبات بیانگر آن است که استان های گستان، فارس و قزوین به ترتیب با 43، 17/7 و 11/2 درصد در مجموع بیش از 70 درصد شکاف تولیدی کشور در زراعت کلزا را به خود اختصاص داده اند.