شناخت شناسی در «گاتاها»

راستی‌آزمایی اندیشه‌ها در بوته فلسفه، غبار شک را می‌زداید و راه‌های گسترده‌تری برای بلوغ تفکر می‌نمایاند. هدف این پژوهش بررسی شناخت‌شناسی در «گاتاها» است. این تحقیق از لحاظ هدف، بنیادی است و با استفاده از روش «توصیفی تحلیلی» با رویکرد «کیفی» به گردآوری مطالعات کتابخانه‌ای پرداخته است. نتایج برگرفته از پژوهش نشان می‌دهد: برحسب «گاتاها» دو نوع معرفت حصولی و حضوری وجود دارد. ابزارهای شناخت عبارت است از: حس، دل، فطرت و عقل؛ و شناخت از راه دعا، باور و آگاهی، اندیشه نیک، همنشینی با دانایان، «اشا» و آموزش اهورایی به‌دست می‌آید. موانع شناخت نیز باورهای غلط، آیین غلط، آموزش غلط و عدم رایزنی با اندیشه نیک است. معیار صدق شناخت، میزان مطابقت آن با واقع، و معیار توجیه و اعتبار انواع معرفت‌ها وحی و عقل است. رگه‌هایی از عمل‌گرایی در واقع‌گرایی دینی «گاتاها» نیز مشاهده شد. به‌نظر می‌رسد یکی از علل توجه اندیشمندان ایرانی به اسلام، به‌ویژه قرآن و سیره خاندان نبوی، آموزه‌های زرتشت باشد.