بررسی سیلاب شهری اهواز با استفاده از تلفیق تحلیل های مکانی و هیدرولوژیک در GIS و افزونه HEC-RAS

بررسی آمار و اطلاعات خسارت های سالانه ناشی از وقوع سیلاب‏ها در ایران بیانگر گستردگی صدمات ناشی از آن به منابع طبیعی است. استفاده از فناوری های اطلاعات مکانی و سنجش از دور می تواند در کاهش این خسارت ها و برنامه ریزی بهتر بسیار سودمند باشد. در پژوهش حاضر از این فناوری ها برای پهنه‏ بندی سیلاب در رودخانه کارون و محدوده شهر اهواز استفاده شده است. پهنه‏ بندی منطقه مطالعه شده با تلفیق مدل هیدرولیکی و نرم‏افزار ArcGIS از طریق الحاقیه HEC-Geo RAS در طول 33 کیلومتر از این رودخانه صورت گرفت. به منظور استخراج مرز سواحل رودخانه در بازه شهری اهواز، از طبقه بندی نظارت شده و تصاویر ماهواره لندست 8 استفاده شد. پس از معرفی اطلاعات هندسی رودخانه به مدل، مقدار ضریب زبری مانینگ برای بازه‏های مختلف تعریف و سپس، دوره بازگشت ‏های 2، 50 و 100 ساله محاسبه شد. بیشینه سرعت در دوره بازگشت‏های 2، 50 و 100 ساله به ترتیب معادل 6/2، 15/6 و 2/7 متر بر ثانیه حاصل شد. به این معنا که در صورتی که سواحل رودخانه ساماندهی و دیوارسازی شده باشد، آب شستگی، فرسایش و رسوب گذاری اتفاق نمی‏افتد. در مقایسه با محدوده واقعی سیل، انطباق 87 درصد در دوره بازگشت 100 ساله حاصل شد. تهیه سامانه‏ های هشدار سیلاب بر اساس بارش‏های با دوره بازگشت بالا، دیواره سازی، ساحل سازی و ساماندهی رودخانه در مقاطع ناپایدار و فرسایش پذیر و اصلاح شیب بستر و لایروبی کانال در مقاطع مورد نیاز، از جمله راهکارهای اجرایی پیشنهادی برای ساماندهی رودخانه کارون هستند.