نقد و بررسی رساله در معرفت موسیقی منسوب به دوره صفوی: تحلیل تطبیقی در مکاتب علم موسیقی

در میان نسخه های برجای مانده از رسایل موسیقی، هویت مولف، تاریخ و محل تالیف برخی از آنها به درستی مشخص نیست. تالیف بیشتر این رسایل به دوره صفوی (905- 1148 ق) منسوب است و از نظر صورت و محتوا نیز مشخصات خاصی دارند.یکی از این رسایل، که در منابع گوناگون به دوره صفوی منسوب شده، رساله ای است بدون عنوان از مولفی گمنام که پنج نسخه از آن در دست است. وجود شواهدی در این رساله انتساب آن را به دوره صفوی، مشکوک و حتی نادرست جلوه می دهد. از این رو در این مقاله برای شناخت و تبیین ساختار این رساله گمنام در مرحله اول، نسخه های موجود مقایسه و تفاوت آن ها ذکر شده است. در مرحله بعد، الگوهای ساختاری، اصطلاحات و نظام مدال، متریک و ریتمیک آن را بررسی کرده ایم و مقایسه آن با سایر رسایل دارای هویت و تحلیل تطبیقی مکاتب علم موسیقی، با روش های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی مشخص شد که این رساله شاید در دوره ای تقریبا نزدیک به صفی الدین ارموی (م 693 ق) نوشته شده باشد.