ارزیابی فقر چند بعدی در مناطق شهری و روستایی ایران به عنوان شاخصی از توسعه عادلانه

توسعه از اساسی ترین موضوعات داخلی و بین المللی کشورهاست و هر کشوری در پی یافتن جایگاه خود در این فرآیند عظیم و چند بعدی است. هدف این پژوهش «بررسی فقر چند بعدی در ایران به عنوان شاخصی از توسعه عادلانه» است. بررسی تجربه های موفق توسعه نشان می دهد که آن ها برخورد برنامه ریزی شده و عالمانه ای برای طراحی یک برنامه ی توسعه ی ملازم با عدالت اجتماعی داشته اند. از این رو در این پژوهش ابتدا مفهوم توسعه عادلانه مورد بررسی قرار گفته است و نتایج نشان می دهد که توسعه عادلانه، مسئله فقر را نه فقط در قالب فقر درآمدی بلکه فراتر از آن در قالب محرومیت فقرا، محرومین، اقلیت ها و گروه های به حاشیه رانده شده از دسترسی عادلانه به وجوه مختلف زندگی با کیفیت و با رفاه معرفی کرده و توجه فقر چندبعدی را در کانون تعریف توسعه عادلانه قرار می دهد. در این راستا در این پژوهش، محاسبه شاخص فقر چندبعدی به روش آلکایر و فاستر صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد روند این شاخص در مناطق روستایی ایران در طی سال های مورد بررسی کاهشی بوده و از 483/0 در سال 1369 به 183/0 در سال 1393 رسیده است. این کاهش به منزله کاهش وسعت و شدت فقر چندبعدی طی سال های 1398-1369 در مناطق روستایی است. در خصوص خانوارهای شهری این شاخص در سال 1370 برابر 239/0 است که بالاترین میزان طی سال های 1369 تا 1382 است که بعد از آن طی سال های 1387-1382 یک روند نوسانی را تجربه می کند اما طی این سال ها این شاخص در سال 1382 برابر با 260/0 و سال 1386 برابر با 294/0 است که بالاترین مقدار شاخص فقر چند بعدی طی سال های مورد مطالعه است که علت آن می تواند تورم های بالا و رکود اواخر دهه 1380 باشد.