بررسی سبکی و محتوایی مثنوی چهارچمن شاه داعی

شاه داعی شیرازی، از شاعران عارف و برجسته قرن نهم (ه. ق) است که آثار متعددی به نظم و نثر از وی باقی مانده است. یکی از آثار منظوم وی «سته شاه داعی» است و مثنوی «چهارچمن»، چهارمین منظومه از سته است. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل سبکی و محتوایی مثنوی چهار چمن از سه منظر فکری، زبانی و ادبی است. روش‌ مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است.

شاه داعی از مبلغان اندیشه وحدت وجودی ابن عربی است؛ چنانکه در مثنوی چهار چمن، تاثیر افکار ابن عربی و عطار مشهود است. همچنین اندیشه های هستی شناسی شاه داعی در بسامد واژه ها و اصطلاحات و محتوا نشانگر تاثیرپذیری این شاعر عارف از ابن عربی است. در هفت وادی سلوک و مبحث وحدت وجود تاثیرگذاری عطار نیز در این مثنوی دیده میشود.

دستاوردهای پژوهش بیانگر ابتکار و استقلال شاه داعی در ساختار هنری، ادبی، و محتوایی است. بگونه ای که این شاعر عارف با نیروی تخیل خویش توانسته است آغازگر راه جدیدی در عرفان باشد. اگرچه در مثنوی چهار چمن از نظر بدیع لفظی و محتوایی خطاهای دیده میشود، در جنبه فکری و محتوایی این اثر نوآوریهایی وجود دارد.