معرفی و بررسی سبکی و محتوایی نسخه خطی 8982 مجلس شورای اسلامی با عنوان «سفینه نظم و نثر»

امروزه جای هیچ تردیدی نیست که هرگونه جستجو و مطالعه، در محدوده نظم و نثر فارسی، بدون مراجعه به سفینه ها و جنگهای خطی، کاری ناتمام خواهد بود. سفینه ها از آن جهت که در برخی موارد نام و نشان شاعران گمنام و سروده های آنان را از دستبرد زمانه، در امان نگاه اشته اند، دارای کمال اهمیت میباشند. یکی از این نسخه های خطی، «سفینه نظم و نثر» میباشد که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. در نگارندگان این مقاله در وهله نخست به معرفی، توصیف و تحلیل ساختاری سفینه و در گام دوم به بیان ویژگیهای سبکی و ابیات نویافته آن پرداخته اند تا از این طریق جایگاه و اهمیت این سفینه شناسانده شود و با ارایه اشعار تازه یاب که تا به امروز در دیگر منابع نیامده است، منبعی جدید جهت تصحیح دیوان شعرا در پژوهشهای فارسی ارایه نمایند.

پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوه پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای انجام شده است.

سفینه نظم و نثر به دست نویسنده گمنامی نوشته شده است و به شماره 8982 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود. در این سفینه 8500 بیت شعر از شاعران قرن دهم و یازدهم هجری و حکایاتی چند از متون نثر فارسی جمع‌آوری شده است. این سفینه از نظر سبکی و محتوایی بسبب داشتن ابیات نویافته شایسته توجه است. درواقع وجود ابیات نویافته برخی شعرا، غنای این سفینه را تایید میکند؛ همچنین ذکر اشعاری که در منابع دیگر نیامده است، به ارزش این اثر می‌افزاید. قدمت این نسخه به قرن دهم و نیمه اول قرن یازدهم میرسد.

امروزه یکی از منابع قابل توجه و مهم، برای هر مصححی، جنگها و سفینه های شعری است. ناسخان چنین مجموعه هایی با دردست داشتن نویسه های کهن، که بعضا دست تطاول روزگار آنها را به غارت برده است، به نام و اشعار شاعرانی اشاره میکنند، که امروزه برای پژوهشگران قلمرو شعر و ادب فارسی نویافته و بیگانه مینماید.