اصل بی طرفی دادرس و قواعد ناشی از آن

اصول و قواعد دادرسی به همراه تشریفاتش محتویات دادرسی مدنی می باشند. اصول دادرسی که موجد قواعد هستند، بنیان دادرسی عادلانه را می‎گذارند و این قواعد مقدمات رعایت اصول را فراهم می کنند. از اصول دادرسی  اصل بی طرفی دادرس است که مفهومی مجزا از اصل استقلال دادرس دارد. هدف از این نوشتار کسب شناخت از اصل بی طرفی دادرس و احصاء قواعد ناشی از آن می‎باشد. مساله‎ مطرح این است که این اصل چه قواعدی را در دادرسی مدنی ایجاد می‎کند و برای یافتن پاسخ، مقدمتا باید شناخت مناسب از مفهوم و مبنا اصل بی‎طرفی کسب نمود. در این راستا تلاش شده با توصیف دقیق این اصل از طریق تحلیل مقررات قانونی، قواعد ناشی از آن را احصاء نمود. به عنوان نتیجه می‎توان گفت؛ اصل بی‏طرفی دادرس قواعد منع تحصیل دلیل، رفتار مساوی با طرفین، علنی بودن دادرسی و توجیه رای را ایجاد می‏کند. بنابر ضرورت کارآیی دادرسی به جای کشف حقیقت و فصل خصومت، دادرس در فرآیند رسیدگی  جهت احراز موضوع همکاری فعالانه‎ای با طرفین دادرسی دارد، لیکن در جهت حفظ بی طرفی از تحصیل دلیل برای طرفین ممنوع است. در جهت اجرای این اصل، قانونگذار لوازم رفتار مساوی با طرفین را در مقررات پیش بینی کرده است. مبنای علنی بودن دادرسی حفظ بی طرفی دادرس به واسطه امکان نظارت عمومی بر اقدامات و تصمیمات دادرس است. برای اینکه بی طرفی دادرس در رسیدگی در رای وی هم منعکس شود، رای دادرس باید به واسطه استناد و استدلال موجه باشد تا نظر قضایی دادرس تلقی شود.