مطالعه اثر جریان های جتی ترازهای پایین بر گردوخاک در غرب و جنوب غرب ایران

در این مقاله اثر جریان های جتی تراز پایین (LLJ) بر گردوخاک در غرب و جنوب غرب ایران در دوره زمانی سال های 2017-2007 با استفاده از داده های دیدبانی و باز تحلیل ERA5 بررسی شد. چینش قایم باد سبب انتقال تکانه از محور جت به سطح زمین و گسیل گردوخاک از مناطق مستعد می شود؛ بنابراین برای شناسایی LLJ علاوه بر مقادیر بیشینه باد، چینش قایم آن نیز درنظرگرفته شد. سپس گستره قایم و افقی LLJ، میانگین بلند مدت فراوانی LLJ و رخدادهای گردوخاک به صورت ماهانه و فصلی محاسبه شد. نتایج مقایسه داده های دیدبانی با ERA5 نشان داد سرعت باد 10 متری از سطح زمین برای داده های بازتحلیل بیشتر از داده های دیدبانی است. شیو فشاری شدید شمالی به جنوبی ناشی از استقرار سامانه پرفشار روی عراق و زاگرس و سامانه کم فشار روی جنوب غرب ایران، مهم ترین واداشت همدیدی است که بادهای شمال و شمال غربی قوی (LLJ) را در این منطقه ایجاد می کند. همچنین ناهمواری های منطقه، نسیم خشکی- دریا، تنش سطحی ضعیف روی خلیج فارس، تفاوت های دما و ظرفیت گرمایی ویژه بین خشکی و دریا نیز از سایر عوامل موثر در شدت LLJ و تشکیل شدن آن هستند. توزیع ماهانه سرعت باد نشان دهنده بیشینه میانگین سرعت باد (m/s 10) در ماه ژوییه و کمینه آن ( m/s2) در ماه ژانویه است. میانگین ارتفاع لایه مرزی از 2400 متر در روز تا 150 متر در شب متغیر است. این موضوع از عوامل اصلی وقوع LLJ است. بیشترین فراوانی گردوخاک در اهواز در ماه ژوییه سال 2009 با سی روز گردوخاک بوده است.