تاثیر نانوذرات سیلیکون بر شاخص های مورفو-فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی همیشه بهار (L. Calendula officinalis) تحت تنش شوری در کشت هیدروپونیک

نانوذرات با توجه به گونه گیاهی، روش های مورد استفاده، شرایط کشت، غلظت و غیره می توانند اثرات متفاوتی بر القا فرآیندهای فیزیولوژیکی و متابولیتی گیاهان داشته باشند. در این مطالعه اثرات سطوح مختلف نانوذرات سیلیکون (0، 75، 150 و 300 میلی گرم در لیتر) و تنش شوری (0، 50 و 100 میلی مولار کلرید سدیم) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و در شرایط کشت هیدروپونیک روی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمایی گیاه دارویی همیشه بهار انجام شد. تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی روبشی، جذب و انتقال نانوذرات سیلیکون توسط ریشه و برگ گیاهان در تیمارهای آزمایشی را تایید کرد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات متقابل کاربرد نانوذرات سیلیکون و تنش شوری بر تمامی صفات اندازه گیری شده معنی دار (05/0 P<) بود. نتایج نشان داد که تنش شوری باعث کاهش ارتفاع گیاه، وزن خشک اندام هوایی، تعداد کاپیتول، قطر بزرگترین گل، عملکرد گل، کلروفیل کل و کارتنویید و محتوی نسبی آب برگ شد. در مقابل کاربرد نانوذرات سیلیکون منجر به کاهش اثرات منفی تنش شوری (پراکسیداسیون لیپید)، بهبود پارامترهای رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد کمی (تولید گل) و کیفی (میزان کویرسیتین) گیاه در مقایسه با شاهد شد و از این نظر بین سطوح نانوذرات سیلیکون اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. نتایج حاصل از آنالیز عصاره ها با دستگاه HPLC نشان داد که بیشترین میزان کویرستین (78/309 میکروگرم بر گرم وزن خشک) مربوط به تیمار 150 میلی گرم بر لیتر نانوذرات سیلیکون و تنش شوری 50 میلی مولار بود. همچنین، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های گل گیاه در تیمارهای مختلف آزمایشی تاثیر معنی داری (01/0  <P) بر مهار رادیکالهای آزاد DPPH نشان داد و روند تغییرات مشابهی با میزان ترکیبات فنلی و فلاونوییدی داشت. بنابراین، استفاده از  غلظت مناسب نانوذرات سیلیکون در کاهش اثرات منفی تنش شوری و افزایش محتوی متابولیت های مهم دارویی گیاه همیشه بهار موثر است.