پیشگیری از جرم در نظام حقوقی اسلام

با توجه به گسترش و ازدیاد تبهکاری و ناامنی از طرفی و ناکامی نظام کیفری در مبارزه با جرایم و کنترل آنها از طرف دیگر، اهمیت موضوع پیشگیری از جرم و ضرورت برنامه ریزی در راستای آن غیر قابل انکار است. امروزه، ثابت شده است که برای امنیت و آرامش جامعه و تضمین حقوق فردی و اجتماعی و نهایتا حل مساله تبهکاری، برخورد کیفری صرف کفایت نمی کند. براین اساس، در نظام های کیفری مختلف، علاوه بر واکنش های کیفری که ناظر بر بعد از ارتکاب جرم هستند، به عوامل جرم زا و موقعیت های مجرمانه و برنامه ریزی در جهت شناسایی و تلاش برای زایل ساختن و محدود کردن آنها که معطوف به قبل از بروز جرم هستند، نیز توجه می شود. نظام حقوقی اسلام، در تعالیم خود، به همه عوامل و زمینه های جرم زا توجه کرده و متناسب با آنها برنامه ریزی و راهکار ارایه نموده است. اسلام با اصرار بر تعمیق فضایل و اخلاقیات، ایجاد قسط، برابری و برادری، اجتناب از قدرت مداری و سوء استفاده از آن توسط زمامداران، در چارچوب پیشگیری از جرم، رویکرد و الگوی ویژه ای تحت عنوان «توانمندسازی دینی و اخلاقی» بنا نهاده است. در این نوشتار با بهره گیری از روش کیفی توصیفی تحلیلی که متناسب با پژوهش های حقوقی است، کوشش خواهد شد که ابعاد و مولفه های پیشگیری از جرم در نظام کیفری اسلامی به طرز موجز، اما رسا و روشن تبیین گردد، به گونه ای که علاقه مندان به حوزه مطالعات حقوقی دینی بیش از پیش در خواهند یافت که اساسا مقوله پیشگیری از جرم و آسیب های فردی و اجتماعی، البته با ساختار و خصایص ویژه، یکی از دغدغه ها و جهت گیری های مستمر نظام کهن و ریشه دار اسلامی است.