اثر تنش شوری و مصرف اسید سالیسیلیک بر بیان ژن های TaNIP و TaSCدر دو رقم گندم نان(.Triticum aestivum L)

شوری یکی از تنش های محیطی موثر در کاهش عملکرد گندم در بیشتر مناطق دنیا محسوب می شود. یکی از راهکارهای اساسی برای مقابله با تنش های غیرزیستی مانند شوری، به نژادی است. شناسایی ژن های تحمل به شوری پیش نیاز به نژادی در گندم است. در این رابطه نقش تعدادی از ژن های خانواده آکواپورین ها و ژن های مرتبط با پروتیین کینازهای وابسته به کلسیم (Calcium-dependent protein kinase; CDPK) در پاسخ به تنش های محیطی شناخته شده است، بنابراین تجزیه و تحلیل پروفایل بیان این ژن ها در پاسخ به تنش، امکان تولید گیاهان تحمل به شوری را فراهم می کند. در تحقیق حاضر نحوه بیان دو ژن TaNIP و  TaSCدر شرایط تنش شوری در دو رقم گندم نان: بم (متحمل) و تجن (حساس) به شوری در تیمارهای 170 میلی مولار کلرید سدیم (تنش شوری) و شاهد (بدون تنش) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیان ژن TaNIP در رقم بم (متحمل) در بافت های برگ و ریشه در شرایط تنش به طور معنی داری افزایش داشت، اما در رقم تجن (حساس) میزان بیان TaNIP، به ویژه در بافت برگ، کمتر بود و روند کاهشی داشت. ژن TaSC در رقم بم در بافت های برگ و ریشه پس از گذشت 24 ساعت از شروع تنش شوری، افزایش بیان معنی داری نسبت به تیمار شاهد (بدون تنش) داشت. در رقم تجن نیز به طور کلی میزان بیان در بافت برگ پایین تر بود و پس از 24 ساعت، بیان ژن نسبت به شاهد (بدون تنش) کاهش معنی داری نشان داد. نتایج بررسی بیان ژن ها در تیمارهای همزمان اسید سالیسیلیک (1/0 میلی مولار) و کلرید سدیم (170 میلی مولار) نشان داد که هر دو ژن در هر دو رقم گندم افزایش بیان معنی داری در برگ ها داشتند و روند بیان آنها به صورت افزایشی بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که دو ژن TaNIP و  TaSCدر شرایط تنش شوری در ارقام حساس و متحمل گندم دارای بیان متفاوتی بوده و مصرف اسید سالیسیلیک نیز به عنوان محرک (الیسیتور) باعث فعال کردن شبکه پیام رسانی هورمونی شده و باعث القای بیان هر دو ژن گردید. نتایج این تحقیق نشان دهنده نقش این ژن ها در تحمل به تنش شوری در رقم متحمل گندم نان "بم" است.