کاهش ارزش شهادت زنان در قیاس با مردان؛ تفسیر تطبیقی آیه بقره/282 با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و من وحی القرآن

یکی از آیات قرآن کریم که در انتقال به دوره مدرن، نوعی از نابرابری جنسیتی میان مردان و زنان را به اذهان متبادر ساخته، آیه شریفه بقره/282 است که بر مبنای آن، ارزش شهادت زنان در قیاس با مردان، به نصف کاهش یافته است. طیف گسترده‏ای از عالمان تفسیر با طرح این مدعا که زنان، موصوف به ویژگی‏هایی چون نقصان در عقل، ضعف در حافظه و ناتوانی در ضبط حوادث هستند، خوانش‏هایی مبتنی بر ارزش‏داوری جنسیتی علیه زنان ارایه کرده‏اند. این خوانش‏ها گرچه تا آستانه سده چهاردهم از رواج بسیار گسترده‏ای برخوردار بوده و به روند تفسیرنویسی جهان اسلام جهت داده است، اما در گذار به دوره معاصر و مطرح شدن پرسش‏ها و شبهات نوظهور عصری، زمینه‏های فرهنگی- اجتماعی برای فاصله گرفتن از سنت‏های تفسیری و به موازات آن، پیدایی خوانش‏های روزآمد از آیه بقره/282 فراهم آمد. در این پژوهش تلاش می‏شود با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و من وحی القرآن، همه امکان‏های تفسیری که در پیرامون این آیه شریفه پیش افکنده شده است، با رویکرد تطبیقی مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر نشان می‏دهد که صاحبان تفاسیر نام‏برده کوشیده‏اند با پیش گرفتن سه مسیر متفاوت، فهمی نو از آیه شریفه، متناسب با پرسش‏ها و نیازهای عصری ارایه دهند.