مطالعه مورفولوژیکی و مولکولی عامل بیماری لکه برگی و خال سیاه گندم Dilophospora alopecuri در استان گلستان

عامل بیماری لکه برگی و سیاه شدن خوشه گندم ((Dilophospora alopecuri است که در استان‏های شمالی کشور به ویژه استان گلستان به همراه نماتد گال گندم ((Anguina tritici خسارت قابل توجهی وارد می‏کند و نماتد ناقل آن محسوب می شود. جهت تعیین میزان درصد وقوع و شدت بیماری در طی سال های زراعی 97 و 98، تعداد 42 نمونه آلوده به بیماری از 7 شهرستان استان گلستان نمونه برداری به عمل آمد. از کشت نمونه‏های دارای علایم بیماری خال سیاه روی محیط کشت PDA جدایه‏های قارچی جدا و خالص شدند. جدایه‏ها مورد مطالعه ریخت شناسی و مولکولی قرار گرفتند. در این تحقیق نقشه پراکنش بیماری با استفاده از نرم افزار ArcGIS10.2 تهیه شد. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین شدت بیماری و درصد وقوع بیماری از 7 شهرستان در دو سال به ترتیب، کلاله با 65/2 و 9/2 درصد بود و کمترین میزان بر اساس آنالیز آماری مربوط به شهرستان بندر ترکمن به ترتیب 3/1 و 65/1 درصد اندازه گیری شد. نتایج بررسی های ریخت شناسی نشان داد که جدایه‏ها در برخی ویژگی‏ها نظیر تعداد دیواره، تعداد زواید اسپور و اندازه پیکنیدیوم و سرعت رشد جدایه‏ها متفاوت بودند. میانگین طول اسپور 1× 8-4 میکرومتر اندازه گیری شد. در بررسی مولکولی، توالی ناحیه فاصله ساز ریبوزومی (ITS) مشخص شدکه جدایه‏های استان با هم شباهت 100 درصدی داشتند ولی با قارچ D. alopecuri MH859142.1 ثبت شده در پایگاه NCBI در این ناحیه تفاوت ژنتیکی مختصری نشان دادند. این مطالعه اولین بررسی از خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی، وضعیت پراکنش و شدت بیماری قارچ عامل بیماری خال سیاه گندم در استان گلستان، یکی از قطب‏های تولید گندم کشور است.