قرص کبر: از شکل دارویی سنتی تا نوین

کبر از گیاهان پرمصرف در طب ایرانی در درمان بسیاری از بیماریها می باشد. جهت مصرف راحت تر گیاه و پذیرش بهتر توسط بیماران و افزایش پایداری باید گیاه به شکل دارویی مناسب فرموله شود. هدف از این تحقیق، فرمولاسیون قرص از میوه کبر و کنترل کیفیت فرآورده بوده است.

عصاره گیری میوه با روش ماسراسیون و اتانول 80 درصد صورت گرفت. عصاره با خشک کن انجمادی خشک شد. هشت فرمولاسیون با الکتوز، آویسل، سیلیکون دیاکسید و منیزیوم استیارات تهیه شدند و فرمولاسیون منتخب وارد آزمون های پایداری شد ولی به علت ناپایداری، از خشک کن پاششی، مالتودکسترین و سیلیکون دیاکسید برای خشک کردن استفاده شد. هشت فرمولاسیون دیگر با الکتوز، آویسل، کراس کارملوز سدیم، PVPK30 و منیزیوم استیارات تهیه شدند و بهترین فرمولاسیون انتخاب و کنترل کیفیت آن انجام شد. پایداری در شرایط تسریع شده و نیز دمای 30 درجه به مدت شش ماه بررسی شد.

قرص های حاصله در شرایط پایداری تسریع شده ناپایدار ولی در 30 درجه پایدار بودند. قرص ها سبزآبی، دارای ابعاد 6/7 × 9/9 × 20/3 میلی متر، وزن 10% ± 1115 میلی گرم، سختی 1/52 ± 18/33 kp، زمان باز شدن 3/5 ± 15 دقیقه بودند. مقدار روتین 0/02 ± 0/58 میلی گرم در هر قرص بوده و 3/61 ± 93/03 درصد از این ماده بعد از یک ساعت از قرص آزاد می شد.

قرص حاصل از عصاره خشک شده با خشک کن پاششی، پس از آزمون های حیوانی و کارآزمایی های بالینی کاندید مناسبی برای تولید صنعتی بوده ولی انجام آزمون پایداری طولانی مدت در بسته بندی نهایی مناسب الزامی است.