نقد و تحلیل تمثیل های تصویری، در رساله مقامات القلوب ابوالحسین نوری با تکیه بر نظریه های پژوهشی پل نویا

در عرفان، بیشتر از مسایلی بیان‌ناپذیر و غیرمحسوس سخن به میان می‌آید که اهل طریقت با آن در ارتباط هستند. در متون عرفانی، مولف با به کارگیری زبان ارجاعی از امکانات ادبی زبان از جمله «تمثیل» استفاده می‌کند تا به تبیین مفاهیم انتزاعی بپردازد. عمده‌ترین هدف تمثیل‌ها تعلیم سالک برای طی مراحل سلوک و شوق رسیدن به کمال است. بازیابی تمثیل‌ها در متون عرفانی یکی از راه‌های دستیابی به آموزه‌ها و اصول مورد نظر عرفاست. کاربست زبان تمثیلی در عرفان، به «ابوالحسین نوری» منسوب است. در پژوهش حاضر ضمن اشاره‌ای کوتاه به مباحث مربوط به پیشینه و کارکرد تمثیل، با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی اطلاعات و منابع کتابخانه‌ا‌‌‌ی، محتوا و درونمایه رساله «مقامات‌القلوب» و گونه‌های تمثیل از قبیل تمثیل‌های قرآنی، استعاره و تشبیهات تمثیلی، با تکیه بر نظریه‌های پژوهشی «پل نویا» از منظر مبانی نظری، بازیابی و تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مقامات و اصول مورد نظر اهل طریقت، در انتزاعی‌ترین شکل خود، در این رساله جای گرفته‌اند. تمثیل غیر روایی تصویر معنا، به همراه استعاره، تشبیهات و اضافه‌های تمثیلی، از پربسامدترین نوع تمثیل در رساله مقامات‌القلوب هستند.