بررسی سبک و شیوه مولانا در ساختار جمله های امری در دفتر سوم مثنوی شریف

یکی از جملاتی که در معانی ثانوی به کار می رود، جمله امری است. در این مقاله در نظر داریم برخی از گونه های جمله را از لحاظ امر و اغراض ثانوی آن که مولوی با شناخت و احاطه بر کلام و اشراف بر ظرفیت های وجودی معانی، در مثنوی به کار برده، بیان کنیم. به این نتیجه رسیدیم که کاربرد این گونه ها در کلام مولانا قطعا وجه ساختگی نداشته و کاملا خودجوش و برگرفته از سرچشمه معانی بوده که از ذهن خلاقش تراوش نموده است. ذکر این اغراض ثانوی در مثنوی، درحقیقت رشته ارتباطی محکم بین ذهن خواننده و شاعر است تا حدی که بیان شیوه مولانا در کاربرد این گونه جملات امری، بر جذابیت و دلنشینی معانی افزوده و به مقتضای حال مخاطب، اغراض ثانوی را بیان کرده است. هدف از این پژوهش، بررسی سبک و ساختار جملات امری در دفتر سوم مثنوی شریف است. نویسندگان درصدد پاسخگویی به این پرسش اند که مولانا به چه منظور و مقصودی از جملات امری استفاده کرده است و بسامد کدام یک از اغراض بیشتر است؟ نوع پژوهش، بنیادی و با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته و یافته ها براساس تحلیل محتوا بررسی شده است. جامعه آماری پژوهش، دفتر سوم مثنوی است. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که مولانا همه اغراض ثانویه را به کار برده است و اغراض ثانویه امر فقط مختص به همان مواردی نیست که در کتاب های معانی ذکر شده است. پرکاربردترین این اغراض عبارت اند از: ارشاد، استرحام، تمنی و آرزو، ترغیب و تشویق، دردمندی و التماس و اظهار و بیان معانی متعدد به طور هم زمان در یک جمله امری توسط گوینده صورت گرفته است.