ارزیابی و مقایسه ی قراردادهای نفتی بیع متقابل، IPC و مشارکت در تولید در ایران

اولین اقدام قانونی در خصوص قراردادهای نفتی بعد از انقلاب اسلامی ایران، تصویب ماده واحده ی سال 1358 کمیسیون شورای انقلاب اسلامی است که بر این اساس کلیه ی قراردادهای مشارکتی و پیمانکاری قبل از انقلاب ملغی و عطف به اصول 44 و 45 قانون اساسی صنایع مادر و معادن ملی اعلام شد و در ادامه به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی و در جهت افزایش تولید و توان داخلی برای توسعه ی میدان های هیدروکربوری، قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی تصویب شد که در این قانون، سرمایه گذاری در قالب روش های مختلف قراردادی از جمله بیع متقابل به دولت تجویز شد. بر همین اساس، قراردادهای بیع متقابل در دهه ی 70 در شرکت ملی نفت ایران طراحی شد و تاکنون سه نسل از قراردادهای بیع متقابل که به تدریج تکامل یافته اند مورد استفاده قرار گرفته است و در روند تکاملی خود برای جذب و تشویق هرچه بیشتر شرکت های نفتی خارجی، قرارداد جدید ایران تحت عنوان IPC طراحی و اجرایی شد.
شایان ذکر است که به کارگیری قرارداد مشارکت در تولید علی رغم برتری نسبت به سایر قراردادهای نفتی در ایران همواره منع قانونی داشته است. بنابراین ارزیابی ویژگی ها و عملکرد قراردادهای بیع متقابل و  IPCدر مقایسه با یکدیگر و در قیاس با قرارداد مشارکت در تولید و تعیین شرایط مطلوب جهت تفکیک و اولویت بندی میدان های هیدروکربوری برای استفاده ی بهینه تر از هریک از قراردادهای مورد اشاره کمک شایانی در راستای تامین حداکثری منافع ملی ایران می کند.