مقایسه و ارزیابی کیفیت فضاهای باز شهری برای گذران اوقات فراغت (مطالعه موردی شهر اراک)

مقدمه و هدف پژوهش:

 پرداختن به موضوع کیفیت در فضاهای باز شهری و ارزیابی و احصای کمبودهای این فضاها، می تواند در راستای مباحث گذران اوقات فراغت، برای مدیران و برنامه ریزان شهری اهمیت ویژه ای داشته باشد. بنابر این معرفی فرآیندی که بتواند ارزیابی جامع از فضاهای باز شهری از زاویه کیفیت های محیطی ارایه نماید و امکان مقایسه و رتبه بندی فضاهای باز شهری را فراهم نماید ضروری بوده و از اهداف این تحقیق می باشد.

 روش تحقیق: 

این تحقیق به روش توصیفی پیمایشی با رویکرد کمی کیفی و به صورت یک مطالعه موردی انجام شده است که با استفاده از مبانی نظری موضوع، اقدام به معرفی 45 نماگر کیفیت در فضاهای باز شهری (به عنوان چک لیست ارزیابی) شده و سپس با استفاده از تکنیک پیاده روی اکتشافی، نماگرهای مذکور در 82 مورد از فضاهای باز شهر اراک مورد ارزیابی قرار گرفته و داده های لازم جمع آوری شده و از این داده ها، برای مقایسه و رتبه بندی فضاهای مذکور، و ارزیابی نماگرهای 45 گانه، با بهره گیری از روش BWM و تکنیک TOPSIS، استفاده شده است.

در بررسی وزن تاثیر نماگرهای مفهوم کیفیت در تبیین مفهوم کیفیت در فضاهای باز شهری، برای نماگرهای 45 گانه مورد بررسی، وزنی بین 03/0 تا 67/0 محاسبه گردیده است. کمترین وزن به مربوط به نماگر «عدم کنترل ورودی به فضا (با زمان بندی مشخص شده)» و بیشترین وزن مربوط به نماگر «وجود محوطه ها و امکانات بازی و هیجانات برای همه سنین» بوده است. با اعمال اوزان محاسبه شده در رتبه بندی فضاهای مورد بررسی، امتیاز اکتسابی هر فضا، تعیین گردیده و فضاهای باز مورد مطالعه رتبه بندی شده اند.

نتایج پژوهش نشان می دهد فضاهای باز شهر بازی لاله، پارک شهدای گمنام، محله شهر صنعتی، مجموعه مصلی، پارک شهر، بازار، پارک بانوان، پارک مشاهیر، پارک معلم و پارک رودکی، از لحاظ کیفی جزء ده فضای برتر شهر اراک محسوب می شوند. با در نظر گرفتن امتیاز اکتسابی هر فضا دررتبه بندی فضاهای باز مورد مطالعه، مشاهده می شود هیچیک از فضاهای باز شهر اراک نتوانستند بیش از70 درصد امتیازات کیفی مورد نظر را کسب نمایند و حدود 47 درصد فضاهای مورد بررسی امتیازی بین 50 تا 60 درصد کسب کرده و حدود 38 درصد هم حایزکمتر از 50 درصد امتیازات کیفی شده اند. این اعداد حکایت از وضعیت نامطلوب کیفیت فضاهای باز مورد بررسی دارند و می توان گفت فضاهای باز شهر اراک، تا رسیدن به وضعیت مناسب فاصله زیادی دارند.