نسخه شناسی تاریخ گیلان عبدالفتاح فومنی

کتاب تاریخ گیلان نوشته ملاعبدالفتاح فومنی گیلانی اثری است که در نیمه اول قرن 11 هجری قمری درباره ی وقایع گیلان طی سال های 923- 1038ق. تدوین شده است و دو بار نوشته شد. عنوان دوم این اثر فتوحات دارالمرز است. یازده نسخه خطی کتاب تاریخ گیلان و یک نسخه خطی کتاب فتوحات دارالمرز در کتابخانه های ایران و جهان وجود دارد. کتاب باارزش تاریخ گیلان عبدالفتاح فومنی، تا به امروز پنج بار تصحیح و چاپ شده است. آخرین چاپ تصحیحی آن در سال 1390ش. بوده است.
هدف این پژوهش معرفی و توصیف نسخه های خطی و چاپی موجود از کتاب تاریخ گیلان نوشته عبدالفتاح فومنی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که از سه نسخه خطی موجود در کتابخانه های خارج از کشور ایران، ظاهرا یکی دست نویس عبدالفتاح فومنی است؛ و با توجه به محل سکونت برنهارد دارن در شهر سن پترزبورگ روسیه و یکسانی محل چاپ وی با مکان نگهداری نسخه خطی کتاب تاریخ گیلان، و همچنین دسترسی راحت او به نسخه خطی این اثر، می توان گفت که چاپ سنگی تاریخ گیلان به وسیله دارن، از روی نسخه خطی موجود در کتابخانه سالتیکوف شدرین سن پترزبورگ است؛ و چون دکتر منوچهر ستوده از شش نسخه خطی تاریخ گیلان در کتابخانه های خارج از کشور خبری نداشت، می توان گفت نسخه چاپ سربی رشت، از روی یکی از آن شش نسخه خطی بوده و نسخه جداگانه ای نیست.