اوضاع دینی و فرهنگی افغانستان پیش از هجوم مغول

افغانستان پس از اسلام به لحاظ دینی و فرهنگی، نوسانات زیادی را تجربه کرد. اما هجوم مغولان به خاطر ایجاد تغییرات گسترده، بمثابه یک سرفصل جدید در تاریخ آن به شمار می رود. طبیعی است، تخریب گسترده مغولان پیش زمینه هایی داشته است که کمتر بدان توجه شده. این سیاهه با تکیه بر منابع کتابخانه ای، در صدد است دو حوزه دین و فرهنگ را در هفت دهه قبل از مغولان مورد بررسی قرار دهد. یافته ها حاکی است، پیش از مغول، علاوه برمذاهب موجود در افغانستان، شافعیه، حنبلیه و کرامیه را نیز در خود جای داده بود که پس از مغول از بین رفتند. به لحاظ فرهنگی، سه دوره مهم را طی کرده است، اما هرگز نشاط قرن چهار و پنج هجری احیا نشد. در نتیجه، زمینه های زوال اقتدار فرهنگی قبل از مغولان هم وجود داشت.