قیمت گذاری عوارض آزادراه ها با توسعه مدل های اقتصادی در شرایط عدم قطعیت

استفاده از سرمایه بخش خصوصی راه حل پایدار و مناسب برای توسعه زیرساخت های حمل و نقل به خصوص آزادراه ها است. تحلیل اقتصادی احداث آزادراه ها در مرحله برنامه ریزی و تعیین نرخ اقتصادی عوارض در آنها لازمه جلب اطمینان سرمایه گذاران در این بخش است. اطلاع از نرخ عوارض در نقطه سربه سر اقتصادی و محاسبه دقیق شاخص های اقتصادی احداث آزادراه ها، ریسک سرمایه گذاری را برای سرمایه گذار خصوصی کم می کند. شناسایی موارد هزینه ای و درآمدی احداث آزادراه ها و تعریف رویکردی مشخص برای محاسبه نرخ عوارض با درنظر گرفتن ارزش زمانی پولی و عدم قعطیت هزینه ها و درآمدها یکی از چالش های پیشروی دولت در این صنعت است. در این مقاله، بر اساس اسناد مطالعه تعدادی آزادراه در کشور، موارد هزینه ای و درآمدی ساخت یک آزادراه شناسایی و به صورت سلسله مراتبی دسته بندی شده است. یکی از روش های تعیین نرخ عوارض در نقطه سربه سر، روش های اقتصاد مهندسی است. عموما در این روش ها، موارد هزینه ای و درآمدی طرح ثابت و قطعی فرض می شوند. در حالیکه در واقعیت این مقادیر پیش بینی شده و غیرقطعی اند. در این مقاله، مدل های اقتصاد مهندسی در شرایط تصادفی بودن درآمدها و هزینه ها تحت توزیع آماری بتا توسعه داده شده اند. دو مدل اقتصاد مهندسی برای تحلیل اقتصادی و تعیین نرخ عوارض آزادراه ها تحت قطعیت و عدم قطعیت درآمدها و هزینه ها و بر اساس ساختار شکست آنها ارایه شده است. جهت اعتبارسنجی مدل های پیشنهادی، نرخ اقتصادی عوارض در یکی از آزادراه های در حال احداث و بر اساس داده های مرحله مطالعاتی آن تعیین شده است. نتایج تحلیل اقتصادی نشان می دهد که تعیین نرخ عوارض به صورت سنتی برای سرمایه گذار بخش خصوصی جذابیتی ندارد و پیشنهاد می شود از رویکرد ارایه شده به جای رویکرد سنتی در تحلیل اقتصادی و قیمت گذاری عوارض استفاده شود.