کانی شناسی و زمین شیمی پهنه‏ های دگرسانی گرمابی زیر کانسار سولفید توده ‎ای آتشفشان زاد سرگز، جنوب خاوری کرمان

کانسار سولفید توده‎ای آتشفشان زاد مس- روی سرگز در پهنه سنندج-سیرجان جنوبی و در جنوب‎خاوری کرمان جای دارد. توالی آتشفشانی-رسوبی سرگز شامل سنگ‎ های آتشفشانی و آذرآواری با ترکیب مافیک و فلسیک و سنگ‎ های رسوبی ماسه‏سنگ، آهک و توف‎آهکی با روند شمال‎باختری-جنوب‎خاوری است که کانه زایی در سنگ میزبان بازالتی با ماهیت بیشتر توله ایتی تا انتقالی رخ داده است. پهنه های دگرسانی‎ مرتبط با سیستم کانه‎زایی، نشان دهنده پهنه‎ های بالارونده سیال گرمابی هستند و در پایپ دگرسانی با هسته مرکزی سیلیسی و سیلیس ± سریسیتی شناخته می‏شوند که به ترتیب به پهنه‎ های سیلیسی-کلریتی، کلریت- سیلیسی و در نهایت کلریت-سریسیت در حاشیه منتهی می شود. دگرسانی گسترده با گسترش کلریت و سریسیت آغاز می شود که پس از آن با کلریت، سپس سریسیت و در نهایت با افزایش شدت فعالیت گرمابی در مرکز پهنه دگرسانی، با کوارتز جایگزین شده است. با وجود دگرسانی شدید سنگ های آتشفشانی، عنصرهای نامتحرک مانند Ti و Zr اساسا بی تغییر به جای مانده‎اند که به این ترتیب شناسایی سنگ اولیه و انجام محاسبات تغییرات جرمی ممکن شد. محاسبات تغییرات جرمی نشان می دهند به طور کلی پهنه‎ های دگرسانی زیر و اطراف توده معدنی با کاهش جرمی مشخص Na2O و CaO و افزایش جرمی بالایی از MgO، SiO2 و K2O همراه هستند. افزایش جرمی Si در 5 تا 10 متری زیر عدسی سولفید توده‎ای بالاترین مقدار را دارد. سنگ‎ های بازالتی کمرپایین به شدت سیلیسی‎ شده اند که درست زیر عدسی سولفید توده‎ای کانسار سرگز جای دارند و با سیلیس سفید تا خاکستری ریزبلور شناسایی می‎شوند. بررسی‎ های تغییرات جرمی نشان می دهند سنگ‎ های کمرپایین بازالتی دگرسان‎شده بلافصل کانسار سولفید توده ای نزدیک 90% افزایش در سیلیس داشته‎اند. پهنه‎ های دگرسانی کلریتی و کلریتی-سریسیتی با غنی‎شدگی از Mg و Fe و کمی K2O در پهنه کلریتی-سریسیتی و تهی‎شدگی همزمان از Na و Ca شناخته می‎شوند و پیامد تجزیه کانی های کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و شیشه آتشفشانی به کلریت هستند. پهنه دگرسانی سیلیسی±سریسیتی به طور ویژه از Si و نسبتا از K2O غنی‎، اما از Ca و Na و Mg به شدت تهی ‎شده ‎است. تغییر از دگرسانی کلریتی به سیلیسی و سریسیتی با کاهش pH هنگام رخداد فرایند سیلیسی و سریسیتی شدن همراه شده است. شناسایی این پهنه‎ های دگرسانی کلید اکتشافی در شناسایی دیگر کانسار های سولفید توده‎ای آتشفشان زاد قدیمی به شمار می رود.