تحولات دینی در دنیای معاصر با تاکید بر دین ها و معنویت های جدید

این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی تحولات نوپدید دینی و معنوی در دنیای معاصر است که در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در حال انجام است.مطالعه تحولات دینی در ایران معاصر، بدون توجه به تحولات جدید دینی در جهان ناقص خواهد ماند. در این مقاله، مهم ترین ویژگی های تحولات دینی در دنیای کنونی با تاکید بر دین ها و معنویت های جدید و از چشم اندازی جهانی بررسی شده است تا شناسایی مسیر اصلی این تغییرات جهانی آسان گردد؛ مسیری که خواه ناخواه تاثیرات خود را بر روندهای داخلی نیز خواهد گذاشت. در این جا، با استفاده از روش فراتحلیل، یعنی تحلیل و استنتاج منطقی از یافته ها و دانش گردآمده در قلمرو دانش جامعه شناسی دین- منابع خارجی و داخلی- ویژگی تحولات نوپدید دینی و روند احتمالی آن ها شناسایی می شود. بخشی از این ویژگی ها عبارت هستند از تکثیر گروه هایی که غیرجزم اندیش و به میزان زیادی، نامنظم و ساختارنایافته هستند، تجربه شخصی به عنوان معیار ادعاهای مربوط به حقیقت، تصور دین به عنوان یک نظام خود-بازنگری ، اصل رستگاری یا رهایی بدون واسطه گری، عضویت چندگانه، و هدف رهاسازی انسان، یا از طریق خودشناسی که شامل ادراک خود به عنوان بخشی از خود جهانی (کلی) است و یا از طریق خود-دگرسازی از راه دگرگون سازی جهان، چنانچه در معنویت های متعهد وجود دارد.