فرآیندها و کارکردهای ژنوتیپ های عدس (.Lens culinaris Medik) در مقابله با تنش یخ زدگی

در این مطالعه ویژگی های فیزیولوژیک موثر در تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های عدس، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 بررسی شد. عوامل موردمطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس و سه دمای یخ زدگی (صفر، 18- و 20- درجه سانتی گراد) بودند. نتایج نشان داد که 14 ژنوتیپ در دمای 18- درجه سانتی گراد دارای 100 درصد بقاء بودند و در دمای 20- درجه سانتی گراد تمامی ژنوتیپ ها از بین رفتند. تجزیه خوشه ای براساس صفات مورد مطالعه ژنوتیپ ها را به چهار گروه تقسیم نمود. درصد بقاء در گروه های اول، دوم و چهارم نسبت به میانگین کل برتری داشت. ژنوتیپ های متعلق به گروه های اول (MLC84، MLC407،MLC454) و دوم (MLC38،MLC303 ،MLC74 ،MLC334) ازنظر فعالیت آنتی اکسیدانی، غلظت متابولیت ها، رنگ دانه ها، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر گروه ها بودند. تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که مولفه اول 32.77 درصد از تغییرات صفات شامل کارایی مصرف آب، کاروتنوییدها، کلروفیل a/b، هدایت مزوفیلی، فتوسنتز، درصد بقاء، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک را دارا بود و مولفه دوم تغییرات غلظت کلروفیل های a و b، کل رنگ دانه ها، کربوهیدرات های محلول، مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، فنول، آنتوسیانین، پتانسیل اسمزی، تبخیر و تعرق و هدایت روزنه ای را با 16.31 درصد توضیح داد. ژنوتیپ های MLC74، MLC334، MLC11، MLC84، MLC454 و MLC407 ازنظر ظرفیت آنتی اکسیدانی و متابولیت ها و ژنوتیپ های MLC303، MLC17، MLC38، MLC286 و MLC469 ازنظر درصد بقاء و رشد مجدد از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند. به طور کلی بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای و PCA، این ژنوتیپ ها دارای برتری نسبی در اکثر صفات موردمطالعه بوده و برای بررسی تکمیلی تحمل به یخ زدگی در شرایط مزرعه در مناطق سرد توصیه می گردند.