اولویت بندی کاشت محصولات کشاورزی با استفاده از معیارهای چندگانه و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مطالعه موردی: استان مرکزی- دشت فراهان

با توجه به رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع موجود رسیدن به الگوی کشت مناسب که از آن بتوان حداکثر بهره‏برداری را از عوامل و نهاده‏های تولید به ویژه عامل محدود کننده آب بدست آورد، ضرورتی انکارناپذیر است. هدف از این تحقیق رتبه‏بندی محصولات قابل کشت در دشت فراهان با استفاده از معیارهای چندگانه و روش تحلیل سلسله مراتبی بود. بدین منظور با استفاده از روش AHP محصولات قابل کشت بر اساس چهار شاخص آب، غذا، انرژی و سود اقتصادی و نیز ترکیب این چهار شاخص رتبه‏بندی شدند. نتایج تحلیل AHP نشان داد که معیارسود اقتصادی با وزن 35/0 و بعد از آن آب مصرفی با وزن 31/0 مهمترین عوامل در اولویت‏بندی محصولات قابل کشت در دشت فراهان می‏باشند. مقدار نسبت توافق در تمامی معیارها و زیرمعیارها کمتر از 1/0 بود که نشان دهنده سطح توافق قابل قبول در تحلیل ها می باشد. نتایج بدست آمده نشان داد بر اساس معیار آب مصرفی به ترتیب سه محصول زعفران، زیره و کاملینا، بر اساس معیار کالری تولیدی به ترتیب سه محصول سورگوم علوفه‏ای، سیب زمینی و ذرت علوفه‏ای، بر اساس انرژی مصرفی به ترتیب سه محصول سورگوم علوفه‏ای، ذرت علوفه‏ای و انگور و بر اساس سود اقتصادی اسطوخودوس، آویشن و گل‏گاوزبان اولویت اول کشت در سطح منطقه می‏باشند. نتایج نشان داد، الگوی کشت فعلی در منطقه مورد مطالعه الگوی کشت قابل قبولی نمی‏باشد و اصلاح الگوی کشت براساس معیارهای چندگانه و اولویت بندی کشت محصولات بر اساس این معیارها بایستی در دستور کار مدیران بخش اجرا قرار گیرد. اولویت‏بندی کشت محصولات بر اساس معیارهای چهارگانه ذکر شده دvاین تحقیق زمینه را برای اجرای تدریجی الگوی کشت بهینه در سطح دشت‏ها فراهم می‏نماید. لذا، با توجه به نتایج بدست آمده در این تحقیق، پیشنهاد می‏گردد که از روش‏های تصمیم‏گیری چند معیاره برای اولویت‏بندی محصولات قابل کشت و انتخاب الگوی کشت بهینه استفاده گردد.