بررسی و نقد قاعده دیه اعضای یکی و دوتایی از منظر فقهای امامیه

یکی از قواعد مورد پذیرش فقهای امامیه در باب دیات، قاعده «کل ما فی الانسان اثنان، ففیهما الدیه و فی احدهما نصف الدیه و ما کان واحدا، ففیه الدیه» است که مشهور به قاعده دیه اعضای یکی و دوتایی است. طبق این قاعده، فقها جنایت بر اعضای بدن انسان که زوج باشد را در صورتی که جنایت بر هر دو باشد، موجب دیه کامل و در صورتی که بر یکی از آن دو باشد موجب نصف دیه کامل می دانند و جنایت بر اعضای بدن انسان که فرد باشد را موجب دیه کامل می دانند؛ اما این قاعده دارای استثنایاتی نیز می باشد، برخی از فقها دیه بر بیضتین، لب ها و پلک ها را از شمول این قاعده خارج می دانند و برخلاف قاعده مذکور قایل به تنصیف دیه در موارد ذکرشده نمی باشند و بر مدعای خود دلایلی در مقابل قول مشهور اقامه می کنند؛ اما با دقت نظر در روایات می توان گفت روایات تنصیف دیه در موارد ذکرشده از شهرت بیشتری برخوردار هستند.