ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ و محیط با استفاده از شاخص های WAASB و WAASBY در آزمایش چندمحیطی مقایسه عملکرد ژنوتیپ های عدس (.Lens culinaris L) دیم

ادغام دو روش ارزیابی پایداری بهترین پیش بینی های نااریب خطی(BLUP) و اثرات اصلی جمع پذیر و برهمکنش های ضرب پذیر (AMMI) در آزمایش های ناحیه ای بر پایه شاخص پایداری میانگین وزنی نمرات مطلق (WAASB)، به ارزیابی بهتر ژنوتیپ های گیاهی و دستیابی به نتایج دقیق تر کمک می کند. در پژوهش حاضر پایداری تعداد 14 لاین پیشرفته عدس، در قالب آزمایش چند محیطی در چهار منطقه گچساران، خرم آباد، مغان و ایلام طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398 در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت.  تجزیه های آماری ویژه آزمایش های چند محیطی انجام شد. با توجه به معنی دار بودن برهمکنش ژنوتیپ و محیط برپایه نتیجه آزمون درست نمایی نسبی (LRT)، امکان تجزیه داده ها به روش BLUP وجود داشت. بر این اساس بالاترین عملکرد دانه پیش بینی شده با روشBLUP  مربوط به ژنوتیپ 9 و پس از آن ژنوتیپ های 11 ، 10 و 5 بودند که عملکرد دانه پیش بینی شده بیشتر از میانگین کل داشتند. به منظور فراهم کردن امکان گزینش همزمان براساس عملکرد و پایداری، با تلفیق دو شاخص عملکرد (Y) و پایداری (WAASB)، شاخص WAASBY بدست آمد. با در نظر گرفتن سهم 50 درصد برای هر یک از دو جزء عملکرد و پایداری، هشت ژنوتیپ دارای WAASBY بالاتر از میانگین بودند. مقدار WAASBY بویژه در مورد ژنوتیپ 9 به طور قابل توجهی بالاتر از سایر ژنوتیپ ها بود و بر این اساس به عنوان بهترین ژنوتیپ شناسایی شد. پس از آن ژنوتیپ 10 و سپس ژنوتیپ های 1، 2، 12، 14، 7 و 13 قرار داشتند. هر دو رقم شاهد گچساران و سپهر (ژنوتیپ های 15 و 16)، WAASBY کمتر از میانگین داشتند. در مجموع، ژنوتیپ های 9، 10، 1 با در نظر گرفتن شاخص WAASBY به عنوان ژنوتیپ های واجد هر دو ویژگی عملکرد بالاتر از میانگین و ارقام شاهد و همچنین دارا بودن پایداری بالا، شناسایی شدند که می توان آنها را جهت معرفی به عنوان ارقام جدید در نظر گرفت.