بررسی های کانی شناسی، زمین شیمی و ایزوتوپ پایدار اکسیژن کانسار قشلاق، کمربند فلززایی طارم-هشتجین، شمال غرب ایران

ذخیره مس قشلاق در کمربند فلززایی طارم-هشتجین (THMB) در شمال غرب ایران واقع است. کانه زایی با میزبانی سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی آواری سازند کرج در موقعیت کمان ماگمایی صورت گرفته است. زمین شیمی سنگ میزبان موقعیت ماگمای برآمده از فرورانش و ترکیب آندزیت-بازالتی با کانی شناسی غالب پلاژیوکلاز-پیروکسن را نشان داد. همبستگی آلومینیوم، آهن، کلسیم و منیزیم را می توان به این مجموعه کانی‎ ها مربوط دانست. همچنین به علت کانه زایی غالب سولفیدها، همبستگی قوی بین عناصر گوگرد دوست چون سرب، روی، گوگرد، نقره و مس دیده شد. براساس نتایج کانی شناسی و روابط همبرزایی، چهار مرحله اصلی کانی سازی تشخیص داده شد: مرحله نخست با تشکیل پیریت در شرایط کاهیده در محیط تدفینی کف دریا و دگرسانی پروپلیتی همراه است. این دگرسانی در نتیجه آمیختگی سیال های ماگمایی با جوی یا آب دریا ایجاد می شود که در این پژوهش با نتایج تصحیح شده ایزوتوپ اکسیژن نمونه های رگه کوارتز (5/6 - 1/2 در هزار) با دمای همگن شدگی 389 درجه سانتیگراد و با فرض مقادیر δ18O برابر با 10-6 درهزار سیال ماگمایی و مقادیر δ18O  برابر با 9/0- تا 8/0- درهزار آب دریای ایوسن تایید شد. با افزایش عمق، مرحله دوم در اثر سخت شدگی و نیروی ناشی از فشار سنگ ایستایی و فعالیت آذرین، چرخش سیال های ماگمایی و بین سازندی رخ می دهد . سیال های غنی از مس به سمت بالا مهاجرت کرده و با ورود به واحد بازالتی- آندزیتی پیریت دار، کاهیده می شوند و در مکان های مطلوب کالکوپیریت و کالکوسیت تشکیل می شود. در مرحله تدفینی عمیق تر (مرحله 3)، کانی های برنیت و دیژنیت جانشین کانی های پیشین می شوند. در مرحله (مرحله 4)، کانی های اکسیدی (چون هماتیت، مگنتیت) و نیز مالاکیت در حفره ها و درزه ها ایجاد شده اند. برپایه این نتایج، می توان کانه زایی کانسار مس قشلاق را از نوع مانتو در نظر گرفت.