تعریف واحدهای واکنش هیدرولوژیک پیوسته مکانی برای مدل سازی هیدرولوژیک در حوزه آبخیز کوهستانی با SWAT (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

مدل SWAT از پر کاربردترین مدل های شبیه سازی حوزه آبخیز و پیش بینی تاثیر اقدامات حفاظتی آبخیزداری می باشد. در این مدل، شبیه سازی فرآیندهای آبخیز بر پایه واحدهای واکنش هیدرولوژیک (HRUs) صورت می گیرد که از روی هم گذاری نقشه های کاربری/پوشش اراضی، خاک و شیب ایجاد می شوند. در حالی که در فرآیند ایجاد HRUs، این واحدها ماهیت مفهومی پیدا کرده و موقعیت مکانی خود را از دست می دهند. این رویکرد برای شبیه سازی حوزه های آبخیز بزرگ و ناهمگن، از نظر کارایی محاسباتی مفید و اغلب اجتناب ناپذیر است. اما چنانچه هدف، مکان یابی و ارزیابی اثربخشی روش های مدیریتی بر رواناب، رسوب و آلاینده ها در یک حوضه متوسط تا کوچک باشد، مشخص بودن مکان دقیق HRUs ضرورت دارد. هدف از این مطالعه، ارایه روشی برای مستقل/مکانی نمودن HRUs و مقایسه نتایج شبیه سازی بر پایه آن با حالت استاندارد مدل بود. در این روش، با انجام پیش پردازش های اولیه در GIS و تخصیص اسامی منحصر به فرد به واحدهای خاک، HRUs مستقل و مشخص مکانی تعریف می شود. مقایسه خروجی های مدل در حالت HRUs مکانی با حالت HRUs مفهومی (استاندارد مدل) برای حوزه آبخیز طالقان نشان داد که، نتایج بسیار مشابه می باشد و تفاوت معنی داری در خروجی های مدل مشاهده نمی شود. در اجرای مدل براساس حالت استاندارد، ضریب نش-ساتکلیف رواناب و رسوب شبیه سازی شده در خروجی حوضه به ترتیب 75/0 و 64/0 و در اجرای مدل براساس HRUs مکانی به ترتیب 74/0 و 61/0 به دست آمد. تعریف HRUs مکانی با روش پیشنهادی، خروجی های ملموس تر و کاربردی تری ارایه می نماید که برای شناسایی مناطق بحرانی حوضه و مکان یابی اقدامات حفاظتی نسبت به رویکرد HRUs مفهومی، مطلوب تر خواهد بود.