کشف و تحلیل نحوه کاربرد طلسمات دفینه‏ ها و گنجینه‏ ها در ابیات برگزیده از خمسه نظامی

یکی از پدیده ‏های مورد بررسی در علم باستان‏ شناسی بررسی باورها و مستندات تاریخی درباره طلسمات گنجینه ‏ها است. علم طلسمات به این امور می‏پردازد: نحوه نگهداری از گنجینه‏ ها، محافظت از آن در برابر سارقان و دشمنان به شیوه دفن در زیر زمین، قراردادن طلسم‏ های مختلف بر روی آن‏ها، راه‏ های تشخیص و گشودن طلسم در محل قرارگرفتن دفینه‏ ها. نظامی در خمسه خود از این مضامین با جزییاتی دقیق بهره برده است. لزوم بازبینی آثار سنتی ادب فارسی از جهت دانسته‏ های علم باستان‏ شناسی و کشف ارزش ‏های تاریخی یک اثر برجسته ادبی این ضرورت را ایجاد کرده است که نحوه کاربرد مضامین طلسمات و گنجینه‏ ها در خمسه نظامی کشف و بررسی شود. این پژوهش ضمن بهره گیری از مشاهدات میدانی، با انجام مصاحبه با کارشناسان میراث فرهنگی و بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی انجام شده است. تحلیل ابیات مبتنی بر تقسیم بندی کالریج از تخیل و همین طور دو کارکرد متفاوت از تصویر در ادبیات، یعنی کارکرد زبانی و مجازی نشان‏ می‏ دهد که  از نظر محتوا، طلسمات و گنجینه ‏ها در حوزه‏ های داستانی و همین ‏طور تفاخر، تمثیل، توصیف، تغزل، مدح و منقبت و عرفان و تعرف به‏کار رفته ‏اند که از این میان حوزه داستانی به‏ دلیل استفاده از جزییات دقیق بیشترین نمود را دارد و در سایر حوزه‏ ها قدرت مضمون ‏پردازی شاعر را آشکار می‏ کند. در تحلیل بلاغی، بررسی سه ساختار متفاوت ادبی نشان می ‏دهد که نظامی با کشف ویژگی‏ های یکسان مفاهیم خاص و طلسمات و گنجینه‏ ها آرایه‏ های زیبای ادبی خلق کرده است.